กรณีพระนั่งเกล้าฯ

บทคัดย่อ

พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเป็นพระราชโอรสพระองค์ใหญ่ ในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย อันประสูติแต่เจ้าจอมมารดาเรียม (สมเด็จพระศรีสุลาลัย) เมื่อครั้งพระบรมชนกนาถยังเสด็จดำรงพระยศเป็น สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงอิศรสุนทร พระนามเดิมว่า พระองค์เจ้าชายทับ ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ 2 ทรงดำรงพระยศเป็น พระเจ้าลูกยาเธอ กรมหมื่นเจษฎาบดินทร์ พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเป็นพระราชปิโยรส (พระราชโอรสอันเป็นที่รัก) ที่พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยทรงไว้วางพระราชหฤทัย ยิ่งกว่าพระราชโอรสพระองค์อื่น สติปัญญาอันเฉียบแหลม ความกล้าหาญเด็ดเดี่ยวสมชายชาติทหาร และความจงรักภักดีอันเปี่ยมล้นของพระราชโอรสพระองค์นี้ เป็นที่ประจักษ์แจ้งแก่พระทัยของ สมเด็จพระบรมชนกนาถ ด้วยเหตุนี้ รัชกาลที่ 2 จึงทรงวางพระราชอำนาจทั้งปวงให้พระองค์ ทรงสำเร็จราชการแผ่นดิน ต่างพระเนตรพระกรรณในช่วง 10 ปีหลังแห่งรัชกาล สมเด็จพระราชโอรสไม่เพียงทรงบริหารราชกิจน้อยใหญ่ให้สำเร็จลุล่วงด้วยความวิริยอุตสาหะ เท่านั้น แต่ยังทรงขวนขวายหาพระราชทรัพย์ ถวายสมเด็จพระบรมชนกนาถสำหรับทรงใช้จ่าย ทั้งในราชกิจทั้งปวงและส่วนพระองค์ หลังจากสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยเสด็จสวรรคต อย่างกะทันหันเมื่อวันที่ 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2367 โดยยังไม่ทันทรงมีรับสั่งมอบราชสมบัติ แก่พระราชโอรสพระองค์ใด ด้วยเหตุนี้ ที่ประชุมเสนาบดีอันประกอบด้วยพระบรมวงศานุวงศ์ และเหล่าเสนาบดีชั้นผู้ใหญ่ จึงลงมติเป็นเอกฉันท์ให้ทูลอัญเชิญ พระเจ้าลูกยาเธอ กรมหมื่นเจษฎาบดินทร์ ผู้ทรงพระสติปัญญาฉลาดหลักแหลมและได้ว่าราชการต่างพระเนตรพระกรรณ ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมานานกว่า 10 ปี ขึ้นครองราชย์สืบต่อพระบรมชนกนาถ