การศึกษาเบื้องต้นจิตรกรรมวัดต้าม่อนเพื่อการวางแผนอนุรักษ์

บทคัดย่อ

การศึกษาเบื้องต้นเพื่อการอนุรักษ์จิตรกรรมฝาผนังมีความจำเป็นต้องศึกษาจากหลายแง่มุม ทั้งนี้เพราะจิตรกรรมในอดีตแต่ละแห่งเกิดขึ้นจากสภาพแวดล้อมทางธรรมชาติ การตั้งชุมชน สังคมเศรษฐกิจ การค้า รสนิยม ความเชื่อและความสามารถในการได้มาซึ่งวัสดุอุปกรณ์ในการก่อสร้างและวาดภาพ ฯลฯ ที่แตกต่างกัน การศึกษาจิตรกรรมฝาผนังนี้ จึงตั้งเป้าหมายเพื่อทำความเข้าใจผลงานศิลปะชิ้นนี้จากหลากหลายแง่มุมที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ การศึกษานี้เริ่มตั้งแต่ มีนาคม 2562 จนถึงปัจจุบันใช้วิธีการศึกษารวม 7  วิธีคือ 1. การศึกษาสภาพในปัจจุบันและการถ่ายภาพ ผลการศึกษาทำให้เข้าใจสภาวะปัจจุบันของแผงไม้กับจิตรกรรมและพบว่าการถ่ายภาพทำให้เข้าใจความเปลี่ยนแปลงของจิตรกรรมเมื่อเปรียบเทียบกับภาพถ่ายในอดีต มีการซีดจางเกิดขึ้น 2. การศึกษาประวัติศาสตร์และการอ่านจารึก พบว่าการเกิดขึ้นของสถาปัตยกรรมวิหารและจิตรกรรมฝาผนังสัมพันธ์กับสภาพทางเศรษฐกิจของชุมชนที่มีการค้าไม้เกิดขึ้นทำให้ชุมชนมีกำลังทางเศรษฐกิจที่จะสร้างวัดและสร้างงานศิลปะ และมีจารึกบนจิตรกรรมมากกว่าสองร้อยแห่งทำให้เข้าใจเรื่องเล่าของภาพและภาษาในยุคนั้น  3. การศึกษาเชิงประวัติศาสตร์ศิลปะ พบว่าช่างน่าจะมีความสัมพันธ์กับช่างที่ทำการเขียนจิตรกรรมฝาผนังที่วัดภูมินทร์และวัดหนองบัว จ.น่าน ทั้งในแง่การเขียนเรื่องชาดกที่ได้รับความนิยมในล้านนาและรูปแบบจิตรกรรมที่มีความคล้ายคลึงกัน 4. การศึกษาเชิงสุนทรียศาสตร์พบว่าจิตรกรรมมีความสำเร็จอย่างสูงในการแสดงออกทั้งในแง่การจัดองค์ประกอบศิลปะ การใช้รูปทรง การใช้สีและการแสดงความเคลื่อนไหวจากตัวรูป  5. การศึกษาเชิงประวัติศาสตร์สถาปัตยกรรม พบว่าแผงไม้ที่มีจิตรกรรมฝาผนังนี้น่าจะเป็นส่วนหนึ่งของวิหารไม้แบบไทยใหญ่ที่มีลักษณะการใช้งานและโครงสร้างเฉพาะตัวสามารถศึกษาเทียบเคียงกับวิหารอื่นได้ 6. การศึกษาลักษณะทางสภาพแวดล้อมการติดตั้ง พบว่าลักษณะการติดตั้งในปัจจุบันเอื้อต่อการดูและรักษาในขณะที่ก็มีจุดที่ควรดูแลเป็นพิเศษเพื่อป้องกันปัญหาในอนาคต 7. การศึกษาองค์ประกอบทางเคมีของเนื้อสีพบว่ามีการใช้เนื้อสีสองแบบคือ จากแหล่งที่มาตามธรรมชาติและการสังเคราะห์สีจากองค์ประกอบทางเคมี