ภูมิศิลป์เพลงพื้นบ้านภาคกลาง

บทคัดย่อ

          บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาภูมิศิลป์เพลงพื้นบ้านภาคกลาง ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของวิทยานิพนธ์เรื่อง การสร้างสรรค์เพลงไทยร่วมสมัยจากภูมิคิลป์เพลงพื้นบ้านภาคกลาง ชุด "ลำนำลำทุ่งท้องถิ่นอ่างทอง" เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ ที่ศึกษาจากเอกสารงานวิจัย และสัมภาษณ์ผู้เขี่ยวชาญทางด้านการแสดงเพลงพื้นบ้านของภาคกลาง จำนวน 4 ท่าน โดยกำหนดเพลงที่ศึกษาจำนวน 5 ประเภทเพลง ได้แก่ เพลงอีแขว เพลงลำตัด เพลงเรือ เพลงยั่วกลองยาว และเพลงขอทาน นำไปสู่การสร้างสรรค์เพลงไทยร่วมสมัยจากภูมิคิลป์เพลงพื้นบ้านภาคกลาง ชุด ลำนำลำทุ่งท้องถิ่นอ่างทอง โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาคำประพันธ์บทร้อง และทำนองของเพลงพื้นบ้านภาคกลาง ผลการวิจัยพบว่า บทร้องของเพลงพื้นบ้านภาคกลาง ทั้ง 5 ประเภทเพลง มีรูปแบบการใช้บทร้องที่คล้ายคลึงกัน คือ มีลักษณะเป็นกลอนหัวเดียว ใช้ภาษาเรียบง่ายเป็นแบบชาวบ้าน สะดวกต่อการร้อง ด้น ด้านทำนองและจังหวะมีการร้องด้วยทำนองเกริ่น ทอดลงจบด้วยลูกคู่ร้องรับ มีการนำคำเอื้อนเข้ามาผสมผสานกับคำร้องและคำร้องสร้อย เป็นการร้องต่อกลอนและการร้องต้นของผู้ร้อง มีคำร้องประมาณ 8 - 10 คำ ใน ส่วนของจังหวะ พบว่า ทั้ง 5 ประเภทเพลง มีการใช้จังหวะที่คล้ายคลึงกัน ได้แก่ จังหวะอัตราสองขั้น และอัตรา จังหวะขั้นเดียว ในยุค แม่ขวัญจิต ศรีประจันต์ (คิลปินแห่งชาติ) มีการนำเครื่องดนตรีที่มีอยู่ตามพื้นบ้านเข้ามาประกอบจังหวะในการร้องเป็นการเพิ่มอรรถรสให้แก่ผู้ชม กำกับจังหวะด้วยหน้าทับสองไม้ หน้าทับลาว และหน้าทับปรบไก่ เกิดความครึกครื้นสนุกสนาน และมีความทันสมัยมากยิ่งขึ้น