เพศและจิตวิเคราะห์ในงานศิลปกรรม : กรณีศึกษาผลงานของพินรี สัณฑ์พิทักษ์

บทคัดย่อ

การเกิดขึ้นของทฤษฎีจิตวิเคราะห์ บ่งชี้ให้เห็นว่ามนุษย์ไม่ได้เป็นสัตว์ที่มีเหตุผล แต่ถูกควบคุม ด้วยพลังจิตไร้สำนึก ซึ่งเป็นพลังที่ซ่อนเร้นอยู่ภายในจิตใจ มโนทัศน์เรื่องจิตไร้สำนึก โดยซิกมุนด์ ฟรอยด์ เป็นพื้นฐานสำคัญของทฤษฎี นักคิดในช่วงหลังได้พัฒนาพื้นฐานทางจิตวิเคราะห์เข้ากับภาษาศาสตร์ เชิงโครงสร้างเช่น ฌาคส์ ลากอง โดยให้ความสำคัญกับเรื่องโครงสร้างของภาษาและระบบสัญลักษณ์ ซึ่งมีกระบวนการทำงานเช่นเดียวกับจิตไร้สำนึก และโครงสร้างของภาษาและระบบสัญลักษณ์เหล่านี้ สามารถสะท้อนความสัมพันธ์เชิงอำนาจในสังคม อาทิ ความเป็นเพศ ความเป็นหญิง ความเป็นชาย ได้อีกด้วย เมื่อนำมาใช้ในการศึกษาตีความสัญลักษณ์ที่ปรากฏในงานศิลปกรรมของศิลปินหญิง ร่วมสมัยไทย พบว่าสามารถเห็นระบบสัญลักษณ์บางอย่างปรากฏในตัวงานด้วย