พุทธตรรกศาสตร์

บทคัดย่อ

พุทธปรัชญาไม,ปฏิเสธโดยสิ้นเซิง ซึ่งการคิดและใช้เหตุผลทางตรรกศาสตร์ แต่จัดอยู่ในระดับ สุตมยปัญญาและ จินตามยปัญญาเท่านั้น ทั้งต้องอิงสัจธรรมและจริยธรรมเสมอ ก่อนตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า พระองค์ทรงอาศัย ตรรกศาสตร์ ศึกษาวิเคราะห์หาความรู้ ความจริง ความลูกต้องและความดีงาม ระดับโลกียปัญญา ท่ามกลางเจ้าลัทธิ ทั้งหลายที่นิยมแสดงวาทกรรมแนวตรรกะ ในการคาดเดาและเก็งความจริงทางปรัชญา พระพุทธองค์และพระสาวก ได้ใช้พุทธตรรกศาสตร์ เป็นอุบายวิธีหนึ่งในการประกาศพระพุทธศาสนาและสอนพุทธปรัชญา ซึ่งไต้คุณลักษณะเป็น เหตุผลนิยมรวมอยู่ในสัมพัทธนิยม ตามหลักปฏิจจสมุปปบาท มีเนื้อหาทั้งด้านจริยศาสตร์ ภววิทยา ญาณวิทยา และ คุณวิทยา อย่างไรก็ตาม ในการคิดและใช้เหตุผลแนวนี้ พระองค์ทรงสอนยํ้าเป็นนักเป็นหนา ให้พึงต้องสำเหนียกและ ตระหนักถึงหลักบรรทัดฐาน ในการประเมินเหตุผลกับความเชื่อ ด้วยพระดำรัสขึ้นต้น ‘อย่าด่วนปลงใจเชื่อ’ ครอบงำ โดยศรัทธาจริต โมหจริตและวิตกจริต ระบุไว้ในกาลามสูตร ไต้มีนักปรัชญาวิทยาศาสตร์ลือเป็นแบบอย่าง ปรับใช้เป็น หลักการและวิธีการตรรกวิทยาศาสตร์ในกาลต่อมา การคิดและใช้เหตุผลแนวพุทธตรรกศาสตร์นี้ จึงต้องดำเนินตาม รูปแบบและเนื้อหาด้วยกุศลเจตนา ตามหลักโยนิโสมนสิการ และให้ลือเป็นเพียงบาทมูลสู่การการพัฒนาคุณสมบัติพิเศษ ของความเป็นมนุษย์คือ เป็นเลิศทางความรู้กับประเสริฐทางความประพฤติ