หลักธรรมวิชัยของพระเจ้าอโศกมหาราช

บทคัดย่อ

หลักธรรมวิชัยของพระเจ้าอโศกมหาราช คือ การเอาชนะโดยธรรม ไม่ต้องใช้อาชญา ไม่ต้องใช้ศาสตรา เมื่อพระเจ้าอโศกมหาราชเปลี่ยนมานับถือพระพุทธศาสนาแล้ว ทรงตั้งมั่นอยู่ในความไม่ประมาท พร้อมเปลี่ยนนโยบายใหม่ จากการเอาชนะด้วยสงครามแล้ว มาสู่ธรรมวิชัย คือเอาชนะด้วยธรรม เอาชนะใจกันด้วยความดี ทรงได้นำหลักธรรมมาปฏิบัติตาม และทรงนำหลักธรรมมาประยุกต์ใช้ในการบริหารบ้านเมือง จนทำให้ประชาชนเกิดความพึงพอใจ และมีความสุขอันได้แก่  เลิศบูชายัญหันไปแบ่งปันแก่คนที่ทุกข์ยาก พร้อมการให้อภัยต่อกัน ไม่ประมาณในการดำเนินชีวิต พระเจ้าอโศกมหาราชทรงเอาพระทัยใส่จริงจังมากในการประกาศเผยแผ่ธรรม ทรงเน้นการเอาใจใส่กัน เห็นใจกัน และปฏิบัติต่อกันโดยชอบ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง จุดเน้นในการหันมาสู่ธรรมของพระองค์ ได้แก่ การมีอวิหิงสาเมตตา

การนำพัฒนาการหลักธรรมวิชัยของพระเจ้าอโศกมหาราชที่มีอิทธิพลต่อพระมหากษัตริย์ไทย      คือ พระมหากษัตริย์ไทยทุกพระองค์ทรงตั้งมั่นอยู่ในความไม่ประมาท ให้อภัย มีเมตตา พร้อมมีสติคอยควบคุมอกุศลไม่ให้เกิดขึ้น หลักธรรมปรากฏในธรรมวิชัย ที่แทรกซึมเข้าไปสู่ขบวนการคิด วิเคราะห์ในแต่ละพระองค์ให้ออกมาในรูปธรรม เช่น บำรุงอุปถัมภ์การสร้างวัด ทำสังคายนาพระไตรปิฎก คำสอนในแผ่นหิน แผ่นศิลา ต่อมาจารึกคำสอนลงในหนังสือ เอกสารต่าง ๆ และหลักธรรมวิชัยมีอิทธิพลอย่างมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งด้านจิตใจ พระมหากษัตริย์ไทย ทรงเป็นแบบอย่างในการปฏิบัติตามหลักธรรมพร้อมเผยแผ่หลักคำสอนทางพระพุทธศาสนาให้ประชาชนเข้าถึงหลักของการปฏิบัติเพื่อจะได้มีเกาะกำบังด้านจิตใจไม่ให้ความโลภ       โกรธ หลง เข้ามาได้ ดังนั้น การพัฒนาหลักธรรมวิชัยของพระมหากษัตริย์ไทยจึงมีอิทธิพลโดยนำมาพัฒนาปกครองบ้านเมืองและพระพุทธศาสนาเจริญรุ่งเรืองทุกยุคสมัย ได้แบบอย่างจากหลักธรรมวิชัยของพระเจ้าอโศกมหาราชทำให้เกิดอิทธิพลทางด้านบวรวัตถุสมบูรณ์ยิ่งขึ้นและด้านจิตใจมีการพัฒนาอย่างต่อเนื่องทำให้เกิดความสุข สงบ และความเจริญรุ่งเรืองสืบมา