นโยบายชาตินิยม และนโยบายการผสมกลมกลืนทางวัฒนธรรมที่มีต่อชาวไทยมุสลิมในจังหวัดชายแดนใต้ยุคหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง: ผลกระทบจากอดีตสู่ปัจจุบัน

บทคัดย่อ

บทความเรื่อง “นโยบายชาตินิยม และนโยบายการผสมกลมกลืนทางวัฒนธรรมที่มีต่อชาวไทยมุสลิมในจังหวัดชายแดนใต้ยุคหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง: ผลกระทบจากอดีตสู่ปัจจุบัน” นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อนำเสนอและวิเคราะห์นโยบายชาตินิยมและนโยบายการผสมกลมกลืนทางวัฒนธรรม ( assimilation ) ซึ่งเป็นนโยบายที่โดดเด่นมากในยุคหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครองจนกระทั่งถึงสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 โดยศึกษามุ่งเน้นที่ผลกระทบนโยบายกับกลุ่มคนไทยมุสลิมในจังหวัดชายแดนใต้ ซึ่งคนกลุ่มนี้ถูกทำให้เกิดความรู้สึกว่าต้องถูกกลืนกลายเป็นคนไทยซึ่งเป็นคนส่วนใหญ่ของสังคม ซึ่งทำให้เกิดการมองข้ามอัตลักษณ์และตัวตนที่เขาดำรงอยู่ และก่อให้เกิดปัญหา สร้างพื้นที่ความไม่ไว้วางใจ การต่อต้านอำนาจรัฐไทย ฯลฯ กระทั่งเกิดเป็นความสูญเสียและความรุนแรงอันหลีกเลี่ยงไม่ได้จนกระทั่งปัจจุบัน  

วิธีการศึกษาหลักของบทความนี้เป็นการศึกษาแบบสำรวจเอกสาร ( Documentary Research ) เพื่อค้นหาผลกระทบจากนโยบายชาตินิยมและนโยบายการผสมกลมกลืนทางวัฒนธรรมโดยเฉพาะชาวมุสลิมในพื้นที่สามจังหวัดชายแดนใต้เพื่อเสนอแนะแนวทางสำคัญในการแก้ไขปัญหาในพื้นที่อย่างเข้าใจบริบทเชิงประวัติศาสตร์สังคม ซึ่งผลจากการศึกษาวิเคราะห์เอกสารสรุปได้ว่า นโยบายชาตินิยมและนโยบายการผสมกลมกลืนทางวัฒนธรรมส่งผลกระทบโดยตรงและโดยอ้อมกับปัญหาที่เกิดขึ้นในสามจังหวัดชายแดนใต้ในปัจจุบัน โดยเฉพาะการกำหนดนโยบาย (Policy making) และกระบวนการนำนโยบายไปปฏิบัติ ( Policy implementation) ของรัฐบาลไทยซึ่งพยายามที่จะสร้างรัฐไทยที่มีความเป็นเชื้อชาติเดียว  โดยการรวมศูนย์อำนาจและกดทับในความแตกต่างให้อยู่ร่วมภายใต้ความเป็นหนึ่งเดียวกัน

บทความนี้นำเสนอข้อสำคัญของนโยบายชาตินิยมและนโยบายการผสมกลมกลืนในช่วงสมัยหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 จนถึงจบสงครามโลกครั้งที่ 2  โดยวิเคราะห์สาเหตุและผลกระทบของนโยบายจากอดีตสู่ปัจจุบันและนำเสนอทางแก้ไขเพื่อการกำหนดนโยบายที่เหมาะสมสำหรับการแก้ไขปัญหาความรุนแรงที่เกิดขึ้นในจังหวัดชายแดนใต้อย่างการยอมรับตัวตน ( Identity ) แห่งความหลากหลายของกลุ่มคนที่อยู่ในจังหวัดชายแดนใต้และรัฐจะไม่ผลิตไม่ผลิตนโยบายชาตินิยมแบบเดิมแต่กลายร่างเปลี่ยนรูปแบบที่ทำให้เกิดการกระทำความรุนแรงที่ซ้ำซากเชิงกายภาพและวัฒนธรรม ซึ่งบริบททางสังคมและวัฒนธรรมของปัญหาสามจังหวัดชายแดนใต้เปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลาและทัศนะหลักในประเด็นการกลืนวัฒนธรรม ลดอัตลักษณ์ ของประชาชนในพื้นที่ยังคงเป็นประเด็นหลักในการนำมาพิจารณาเพื่อแก้ไขปัญหาและแสวงหาแนวทางในการบริหารราชการให้มีประสิทธิภาพมากที่สุดในพื้นที่อ่อนไหวอย่างสามจังหวัดชายแดนใต้ ซึ่งบทความนี้ได้ข้อเสนอแนะเพื่อเป็นแนวทางการดำเนินนโยบาย (Policy Recommendations) ในอนาคตว่า รัฐจำเป็นจะต้องมีการกระจายอำนาจทางการเมือง เศรษฐกิจและสังคมวัฒนธรรมอย่างทั่วถึงและเท่าเทียมในการบริหารจัดการโดยเฉพาะอย่างยิ่งการลดอำนาจจากส่วนกลาง และกระจายอำนาจลงสู่พื้นที่เพื่อตอบสนองการบริหารที่สอดคล้องสถานการณ์และบริบทที่เปลี่ยนแปลงไปได้อย่างรู้เท่าทันและยั่งยืน ข้อเสนอการแก้ไขปัญหาจากผลกระทบในอดีตสู่ปัจจุบัน ต้องสร้างยุทธศาสตร์ความไว้วางใจ การหมั่นสร้างสัมพันธ์และมองเห็นตัวตนของกันและกันมากขึ้นทั้งฝ่ายรัฐ ฝ่ายผู้ก่อความรุนแรงและประชาชนในพื้นที่  เพื่อนำไปสู่จุดร่วมที่เป็นการปฏิเสธความรุนแรงทุกรูปแบบ