การพัฒนาศักยภาพผู้สูงอายุเพื่อเพิ่มมูลค่าทางเศรษฐกิจและสังคมอย่างยั่งยืนในพื้นที่จังหวัดศรีสะเกษ

บทคัดย่อ

การศึกษาวิจัย การพัฒนาศักยภาพผู้สูงอายุเพื่อเพิ่มมูลค่าทางเศรษฐกิจและสังคมอย่างยั่งยืน ในพื้นที่จังหวัดศรีสะเกษ เป็นการศึกษาวิจัยที่เป็นชุดโครงการภายใต้แผนงาน เรื่อง การพัฒนาศักยภาพผู้สูงอายุเพื่อเพิ่มมูลค่าทางเศรษฐกิจและสังคมอย่างยั่งยืน ในพื้นที่จังหวัดศรีสะเกษ ซึ่งมีโครงการย่อย ภายใต้แผนงาน 3 โครงการย่อย ได้แก่ โครงการย่อยที่ 1 การศึกษาสถานภาพ องค์ความรู้ ภูมิปัญญาของผู้สูงอายุเพื่อสร้างคุณค่าทางสังคมในจังหวัดศรีสะเกษ โครงการย่อยที่ 2 แนวทางการสร้างอาชีพเพื่อเพิ่มมูลค่าทางเศรษฐกิจให้กับผู้สูงอายุในจังหวัดศรีสะเกษและโครงการย่อย ที่ 3 พื้นที่ชุมชนปฏิบัติการคุ้มครองและพิทักษ์สิทธิผู้สูงอายุในจังหวัด ศรีสะเกษ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบริบท สถานการณ์และสถานภาพ องค์ความรู้และสิทธิของผู้สูงอายุ และเพื่อจัดทำข้อเสนอเชิงนโยบายในการพัฒนาศักยภาพผู้สูงอายุในการเพิ่มมูลค่าทางเศรษฐกิจและสังคมอย่างยั่งยืนในพื้นที่จังหวัดศรีสะเกษ ที่สอดคล้องกับบริบทสถานการณ์และสถานภาพ องค์ความรู้และสิทธิของผู้สูงอายุ กลุ่มเป้าหมายในการวิจัยนี้เป็นประชากรผู้สูงอายุในพื้นที่จังหวัดศรีสะเกษและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในจังหวัดศรีสะเกษ ทำการเก็บรวบรวมข้อมูลด้วยโดยใช้แบบสอบถาม แบบสัมภาษณ์สัมภาษณ์เชิงลึก(Indepth Interview) และวิธีการสนทนากลุ่ม กับผู้สูงอายุและผู้เกี่ยวข้อง ในพื้นที่เป้าหมายจากนั้นได้ทำการวิเคราะห์ข้อมูล สังเคราะห์ข้อมูล และประมวลผลสรุป การเสนอแนวทางในการพัฒนาศักยภาพที่เป็นองค์ความรู้เชิงสร้างสรรค์ของผู้สูงอายุในจังหวัดศรีสะเกษ เพื่อนำไปสู่การนำเสนอข้อเสนอเชิงนโยบายใน การพัฒนาศักยภาพผู้สูงอายุในการเพิ่มมูลค่าทางเศรษฐกิจและสังคมอย่างยั่งยืนในพื้นที่จังหวัดศรีสะเกษ ผลการศึกษาพบว่า

1) ด้านบริบท สถานการณ์และสถานภาพ องค์ความรู้และสิทธิของผู้สูงอายุ พบว่าการดูแลตนเองของผู้สูงอายุมีรูปแบบกิจกรรมที่เน้นในการดูแลสุขภาพทางด้านกาย จิตใจ อารมณ์และสังคม รวมถึงการสร้างคุณค่าของตัวเองและการถ่ายทอด ผู้สูงอายุมีองค์ความรู้และภูมิปัญญาในหลาย ๆ ด้าน และผู้สูงอายุมีแนวคิดในการนำองค์ความรู้และภูมิปัญญาในด้านต่าง ๆ มาถ่ายทอดเพื่อให้เด็ก เยาวชน บุคคลทั่วไปได้เรียนรู้ โดยปัจจัยเกื้อหนุนได้แก่ การมีส่วนร่วม ความสนใจ ความถนัดของผู้สูงอายุ และผลประโยชน์ที่จะได้รับ การสร้างกลุ่มเครือข่ายและการสนับสนุนจากภาครัฐและภาคเอกชน

2) ด้านข้อเสนอเชิงนโยบายในการพัฒนาศักยภาพผู้สูงอายุในการเพิ่มมูลค่าทางเศรษฐกิจและสังคมอย่างยั่งยืนในจังหวัดศรีสะเกษ หากพิจารณาตามศักยภาพของผู้สูงอายุ ทั้งในด้านความรู้ความสามารถ องค์ความรู้และภูมิปัญญาของผู้สูงอายุ รวมถึงการสร้างคุณค่าทางสังคม แนวทางในการสร้างอาชีพเพื่อเพิ่มมูลค่าทางเศรษฐกิจ ให้กับผู้สูงอายุในจังหวัดศรีสะเกษ และการคุ้มครองและพิทักษ์สิทธิผู้สูงอายุในจังหวัดศรีสะเกษ สามารถเสนอเชิงนโยบายให้ที่สอดคล้องให้กับหน่วยงานต่างๆที่เกี่ยวข้อง ได้ดังนี้

2.1 ข้อเสนอเชิงนโยบายระดับหมู่บ้าน ได้แก่ การจัดทำแผนพัฒนาสนับสนุนผู้สูงอายุระดับหมู่บ้าน โดยมุ่งเน้นการมีส่วนร่วมของผู้สูงอายุและประชาชนในชุมชน การจัดทำแผนงานพัฒนาด้านสุขภาวะอนามัย การอาชีพรายได้ และการถ่ายทอดองค์ความรู้และภูมิปัญญาของผู้สูงอายุแก่คนรุ่นใหม่และการส่งเสริมกิจกรรมที่การสร้างความสัมพันธ์ที่ดีโดยเน้นการสร้างกิจกรรมร่วมกันของสมาชิกในครอบครัว และในชุมชน

2.2 ข้อเสนอระดับท้องถิ่น ชุมชน ได้แก่ การสนับสนุนและส่งเสริมกิจกรรมสำหรับ การสร้างอาชีพรายได้ เพื่อเพิ่มรายได้ให้กับผู้สูงอายุในชุมชนและการส่งเสริมด้านการสร้างทักษะความรู้เกี่ยวกับอาชีพให้กับผู้สูงอายุในชุมชน เพื่อให้เกิดการนำองค์ความรู้และภูมิปัญญาในการสร้างอาชีพ มาดำเนินการทำกิจกรรมร่วมกันระหว่างผู้สูงอายุและคนในชุมชน การสนับสนุนการเสริมสร้างกิจกรรมร่วมกันในชุมชนและท้องถิ่นรวมทั้งกิจกรรมและแผนงานระหว่างเครือข่ายผู้สูงอายุทั้งในระดับชุมชนและพื้นที่ใกล้เคียง สนับสนุนกิจกรรมการถ่ายทอดองค์ความรู้และภูมิปัญญาท้องถิ่นดั้งเดิมที่ได้สืบทอดมาจากบรรพบุรุษให้กับประชาชนคนรุ่นใหม่ การส่งเสริมให้ภาครัฐในท้องถิ่นจัดทำข้อมูลเกี่ยวกับผู้สูงอายุและประเมินความต้องการ ปัญหาและสถานภาพอื่น ๆ ในครอบครัว และชุมชน รวมถึงการเข้าถึงสิทธิ ขั้นพื้นฐานโดยเฉพาะเบี้ยยังชีพและจำนวนผู้สูงอายุที่เป็นปัจจุบัน รวมทั้งการสนับสนุนความต้องการของผู้สูงอายุที่อยู่ในสภาวะแห่งความยากลำบาก การจัดให้มีบริการด้านสาธารณสุขเคลื่อนที่แก่สมาชิกผู้สูงอายุในพื้นที่ การจัดกิจกรรมส่งเสริมคุณค่าของ ผู้สูงอายุในชุมชน เพื่อสร้างกำลังใจให้กับผู้สูงอายุ เช่น กิจกรรมวันสำคัญ วันผู้สูงอายุ ประกวดผู้สูงอายุสุขภาพดี ผู้สูงอายุที่ได้บำเพ็ญประโยชน์ การสนับสนุนกองทุนผู้สูงอายุในกรณีพิเศษ เช่น ผู้สูงอายุพิการ ผู้สูงอายุที่อยู่ในภาวะยากลำบาก ผู้สูงอายุยากจน ผู้สูงอายุที่ถูกทอดทิ้ง และผู้สูงอายุที่ประสบปัญญาอื่น ๆ การส่งเสริมให้มีจัดตั้งกองทุนสวัสดิการและกองทุนสุขภาพผู้สูงอายุในระดับตำบล การสร้างพื้นที่สำหรับผู้สูงอายุในชุมชน เพื่อส่งเสริมสิทธิและคุ้มครองผู้สูงอายุในชุมชน รวมทั้งการสร้างทัศนคติที่ดีต่อผู้สูงอายุและการเตรียมความพร้อมเมื่อยามเข้าสู่วัยสูงอายุ ทั้งในด้านสุขภาพ เศรษฐกิจ สังคม เพื่อให้ผู้สูงอายุอยู่กับครอบครัวและชุมชนได้นานที่สุด

2.3 ข้อเสนอระดับรัฐบาล นโยบายประเทศ ได้แก่ การสนับสนุนกิจกรรมด้านสุขภาพของผู้สูงอายุอย่างต่อเนื่อง การสนับสนุนนโยบายและสวัสดิการสังคมกรณีพิเศษ อาทิ นโยบายผู้สูงอายุขึ้นรถฟรี นโยบายส่งเสริมด้านการศึกษาและการเรียนรู้แก่ผู้สูงอายุ การผลักดันนโยบายให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) ขับเคลื่อนงานด้านผู้สูงอายุอย่างจริงจังต่อเนื่องและมีความรวดเร็ว การสนับสนุนและส่งเสริมการพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ โดยให้มีการบูรณาการกิจกรรมของประชาชนทุกกลุ่มวัยมีส่วนร่วม การสนับสนุนงบประมาณในการดำเนินกิจกรรมการพัฒนาองค์ความรู้และภูมิปัญญามาบูรณาการเข้าสู่หลักสูตรการเรียนการสอนในโรงเรียน การสนับสนุนแนวทาง ในการพัฒนาอาชีพ และรายได้ รวมถึงแผนงานในการจัดตั้งกลุ่มและระดมทุนจากผู้สูงอายุการสนับสนุนแผนงานการอนุรักษ์ด้านวัฒนธรรมประเพณีและทางศาสนาให้กับผู้สูงอายุ และการสนับสนุนกิจกรรม ด้านพุทธศาสนาการสนับสนุนการจัดตั้งศูนย์การเรียนรู้ถ่ายทอดองค์ความรู้และภูมิปัญญาของผู้สูงอายุ เพื่อเป็นศูนย์การถ่ายทอดองค์ความรู้และเรียนรู้ภูมิปัญญาแก่คนรุ่นใหม่ และเป็นศูนย์รวมในการทำกิจกรรมแบบองค์รวมของผู้สูงอายุและประชาชนในพื้นที่ รวมทั้งการสร้างเครือข่ายผู้สูงอายุในท้องถิ่น และการเชื่อมโยงกิจกรรมกับภาคีทั้งในและนอกพื้นที่ เพื่อขับเคลื่อนกิจกรรมเกี่ยวข้องกับผู้สูงอายุและประชาชนในชุมชนให้เกิดการมีส่วนร่วมในการดำเนินกิจกรรมร่วมกัน และการสนับสนุนการขยายฐานการจ่ายเบี้ยยังชีพของผู้สูงอายุให้เพิ่มมากขึ้น เพื่อให้ทั่วถึง และเพียงพอกับค่าครองชีพในปัจจุบัน

Potential Development of Older Persons for Sustainably Economic and Social Value Increment in the Areas of Sisaket Province

A study of the potential development of older persons for sustainably economic and social value increment in the areas of Sisaket province and this research is project set under the framework of potential development of older persons for sustainably economic and social value increment in the areas of Sisaket province consisted of 3 minor projects; namely the first minor project, it is concerned with studying the status of body of knowledge and wisdom of older persons to build the social value in Sisaket province, the second minor project, it is concerned with ways of building the careers to increase economic value for older persons in Sisaket province and the third minor project, it is concerned with community area used in taking action in protecting and guarding rights of older persons in Sisaket province by having purpose to study the context of situation and status, body of knowledge and the rights of older persons and making the policy suggestions in potential development of older persons in increasing economic and social value sustainably in the areas of Sisaket province corresponding context, situations and status, body of knowledge and the rights of older persons. Target groups used in this research are populations who are older persons in the areas of Sisaket province and institutes related in Sisaket province and collecting the data with focus group and in-depth interview with older persons in target area and then data analysis, data synthesis and evaluating the conclusion, suggesting the way in potential development being the creative body of knowledge of older persons in Sisaket province to bring about to present the policy suggestions in potential development of older persons in increasing economic and social values in the areas of Sisaket province.

1) On the context, situation and status, body of knowledge and the rights of older persons found that taking care of themselves of older persons had the form of activity giving precedence to take care of physical health, mental health, emotional health and social health including value building of oneself and passing knowledge, older persons had body of knowledge and intellects to pass on knowledge for youth and general people to have learned it by having the supporting factors; namely participation, interest, the skills of older persons and benefits to have received, building networks and supporting from government sector and private sector.

2) The research findings are as follows: the policy suggestions in potential development of older persons in increasing economic and social values permanently in the areas of Sisaket province has been considered as potential of older persons both in knowledge, ability, body 44of knowledge and wisdom of older persons to build the social value in Sisaket province, ways of building the careers to increase the economic value for older persons in Sisaket province and protecting and guarding the rights of older persons in Sisaket province as follows:

2.1 Suggestions in the village level; namely making development plan and supporting older persons in village level by emphasizing the participation of older persons and people in community, development plan on the health and sanitation, career, income, passing on body of knowledge and wisdom of older persons mainly, promoting activity by emphasizing to build a good relationship, giving love and warmth in their families by emphasizing to do activity together among members in family and people in village.

2.2 Suggestions in local and community levels; namely supporting and promoting the activities for building careers and income to increase the income for older persons in community and promoting the skills building, knowledge about careers for older persons in community to bring body of knowledge and wisdom used in building careers, managing activity together among older persons and people in community, supporting the activity reinforcement together in community and in the local including activity and plan between network of older persons both in community level and nearby area level, supporting activity of passing on body of knowledge and traditional folk wisdom inherited from ancestor for younger generation, promoting government sector in the local to make data about older persons and evaluating their requirements, problems and other status in family and community including appreciating the fundamental rights, especially allowance and number of older persons at present including supporting requirements of older persons being troubled by, giving service on the movement public health for members of older persons in the areas, managing the activity to promote the value of older persons in community to build the spirit for older persons such as important day activity, senior day, contesting the older persons who have good health, older persons who have rendered service, supporting the helping funds for older persons in special case such as older persons who are handicapped, older persons who are troubled by, poor older persons, older persons who are neglected and older persons who are experienced with other problems, promoting to set up welfare funds and health funds for older persons in sub-district level, building the area for older persons in community to promote the rights and protect the older persons in community including building good attitude towards older persons and preparing readiness when has reached old age both on the health, economy and society for older persons to live with their family and community for a long time. 2.3 Suggestions in government level, country policy such as supporting the activities on the health of older persons continuously, supporting policy and social welfare in special case such as older persons policy getting in a car free, promotion policy on the education and learning for older persons, pushing forward policy for local administrative organization to operate the work of older persons seriously and continuously, and having rapidity, supporting and promoting quality of life development of older persons by having activity integration of people of age groups to participate in, supporting the budget in activity management of developing body of knowledge and wisdom to be integrated with learning curriculum in school , supporting the way in developing careers and income including the plan in setting up groups and fundraising from older persons, supporting the plan of conservation on the tradition, culture and religion for older persons, supporting the activity of Buddhism, supporting setting up the learning center to pass on body of knowledge and wisdom of older persons to be center of passing on body of knowledge and learning the folk wisdom for new generation and being center in doing holistic activity of older persons and people in the areas including building the network of older persons in the local and connecting activity and member both inside and outside areas to operate activity concerned with older persons and people in community to participate in activity management together and supporting the extension of paying more allowance for older persons throughout and enough with cost of living at present.