พุทธบูรณาการสร้างสุขสำหรับผู้ดูแลผู้ป่วยโรคมะเร็ง -

บทคัดย่อ

               บทความนี้มีวัตถุประสงค์ ๓ ประการ คือ ๑) เพื่อศึกษาปัญหาและสาเหตุของผู้ป่วยโรคมะเร็ง ๒) เพื่อศึกษาหลักพุทธธรรมที่ส่งเสริมการสร้างสุขสำหรับผู้ดูแลผู้ป่วยโรคมะเร็ง และ  ๓) เพื่อนำเสนอแนวทางการสร้างสุขสำหรับผู้ดูแลผู้ป่วยโรคมะเร็ง การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ใช้วิธีการเก็บรวบรวมข้อมูลด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึกจากผู้ให้ข้อมูลสำคัญ จำนวน ๒๔ รูป/คน ซึ่งได้มาโดยวิธีการเลือกแบบเจาะจง ประกอบด้วย ผู้เชี่ยวชาญทางพระพุทธศาสนา ผู้บริหารศูนย์การแพทย์ปัญญานันทภิกขุจิตอาสาคิลานธรรม และกลุ่มแพทย์/พยาบาล/ผู้ดูแลผู้ป่วย ข้อมูลที่ได้นำมาวิเคราะห์เชิงเนื้อหาและนำเสนอผลการวิจัยเชิงพรรณนา ผลการวิจัยพบว่า ผู้ดูแลผู้ป่วยต้องเผชิญกับความท้าทายหลายประการ ทั้งการขาดความรู้และทักษะในการดูแลผู้ป่วย ภาระทางเศรษฐกิจที่เพิ่มขึ้น การขาดการสนับสนุนทางสังคมและจิตใจ และการไม่มีเวลาดูแลตนเอง   ทั้งด้านร่างกาย อารมณ์ และจิตวิญญาณ สภาวะเหล่านี้ส่งผลให้ผู้ดูแลต้องเผชิญกับความเครียดเรื้อรัง     ความเหนื่อยล้าทางอารมณ์ และมีคุณภาพชีวิตที่ลดลงด้านหลักพุทธธรรมที่ส่งเสริมการสร้างสุขสำหรับผู้ดูแลผู้ป่วยโรคมะเร็ง พบว่า หลักพรหมวิหาร ๔ และอิทธิบาท ๔ สามารถนำมาประยุกต์ใช้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ  โดยหลักพรหมวิหาร ๔ ประกอบด้วย เมตตา ช่วยให้ผู้ดูแลมีความรักความปรารถนาดีต่อผู้ป่วยและตนเอง    กรุณาช่วยให้เข้าใจความเจ็บปวดทั้งทางกายและใจของผู้ป่วย มุทิตา ช่วยให้ยินดีในความก้าวหน้าของการรักษาแม้เพียงเล็กน้อย และอุเบกขา ช่วยให้ผู้ดูแลรู้จักปล่อยวางในสิ่งที่ควบคุมไม่ได้ ส่วนอิทธิบาท ๔ ประกอบด้วย ฉันทะช่วยให้ผู้ดูแลมีความพอใจในหน้าที่ วิริยะ ช่วยให้มีความเพียรพยายามแม้ในยามเหนื่อยล้า จิตตะช่วยให้มีสมาธิในการสังเกตอาการผู้ป่วยอย่างละเอียด และวิมังสา ช่วยให้ผู้ดูแลพัฒนาวิธีการดูแลให้ดีขึ้นอยู่เสมอ

            แนวทางการสร้างสุขสำหรับผู้ดูแลผู้ป่วยโรคมะเร็งจากการบูรณาการหลักพุทธธรรม ประกอบด้วย ๑) การสร้างความเข้าใจและยอมรับบทบาทของตนเอง โดยปรับมุมมองให้เห็นคุณค่าของการดูแลผู้ป่วยว่าเป็นโอกาสในการสร้างบุญ ๒) การบำรุงสุขภาพกายและใจของผู้ดูแล ด้วยการพักผ่อนให้เพียงพอ ออกกำลังกาย ดูแลโภชนาการ และหมั่นสำรวจจิตใจ ๓) การนำหลักพรหมวิหาร ๔ และอิทธิบาท ๔ มาใช้เป็นเครื่องหล่อเลี้ยงจิตใจ ร่วมกับการฝึกสติ สมาธิ และเจริญปัญญาเพื่อลดความเครียด ๔) การขอรับการสนับสนุนจากครอบครัวและชุมชน ไม่แบกรับภาระเพียงลำพัง และ ๕) การสร้างความสุขจากสิ่งเล็กๆ น้อยๆ และการเห็นความหมายในการดูแล ตลอดจนการใช้ศิลปะ ดนตรี ธรรมะ หรือกิจกรรมที่ชอบในการเติมพลังใจให้ตนเอง

องค์ความรู้จากการวิจัยนี้สามารถนำไปประยุกต์ใช้ในการพัฒนาโปรแกรมเสริมสร้างความสุขสำหรับผู้ดูแลผู้ป่วยโรคมะเร็งและโรคเรื้อรังอื่นๆ โดยบูรณาการหลักพุทธธรรมเข้ากับการดูแลสุขภาพแบบองค์รวม อันจะส่งผลให้ผู้ดูแลมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นและสามารถดูแลผู้ป่วยได้อย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืน