พระปัญจวัคคีย์ในขณะที่ฟังปฐมเทศนาบวชเป็นพระภิกษุแล้วหรือยัง?

บทคัดย่อ

บทความนี้มุ่งตอบข้อสงสัยที่ว่า ขณะที่ฟังปฐมเทศนาพระปัญจวัคคีย์บวชเป็นพระภิกษุหรือยัง ผลจากการศึกษาได้ข้อสรุปว่า ก่อนหน้าและขณะฟังปฐมเทศนา พระปัญจวัคคีย์ยังไม่ได้บวชเป็นพระภิกษุ มีสถานะเป็นฤาษี แต่การเรียกพระปัญจวัคคีย์ว่า “ภิกษุ” ทั้งก่อนและขณะที่ฟังปฐมเทศนานั้นเป็นคำบอกเล่าของพระอานนท์ครั้งปฐมสังคายนาโดยมีคำว่า “เอวํ เม สุตํ” เป็นหลักฐานยืนยัน ซึ่งผู้นิพนธ์งานวิชาการทางพระพุทธ ศาสนาตั้งแต่พระอรรถกถาจารย์จนถึงนักวิชาการปัจจุบันก็ยังคงใช้คำบาลีเรียกพระปัญจวัคคีย์ตามแบบที่พระอานนท์ได้กล่าวไว้ อีกนัยหนึ่งคำว่า “ภิกษุ” ที่ใช้เรียกพระปัญจวัคคีย์เป็นคำแสดงภาวะความเป็นภิกษุและการดำรงชีพด้วยการขออาหารจากผู้ที่มีจิตศรัทธา และคัมภีร์ทางพระพุทธศาสนาเถรวาททุกระดับกล่าวสรุปเป็นนัยเดียวกันว่า พระปัญจวัคคีย์บวชหลังจากฟังปฐมเทศนา ดังนั้น การที่ผู้นิพนธ์งานวิชาการทางพระพุทธ ศาสนาเรียกพระปัญจวัคคีย์ว่า “ภิกษุ” จึงเป็นการเรียกตามสถานภาพในปัจจุบัน หลักฐานที่ยืนข้อสรุปนี้ก็คือ พุทธศิลป์ตอนปฐมเทศนาที่แสดงสถานภาพเดิมของพระปัญจวัคคีย์ก่อนฟังปฐมเทศนาว่าเป็นฤาษีและสถานภาพหลังฟังปฐมเทศนาว่าเป็นพระภิกษุไว้คู่กัน