การพัฒนาชุดความรู้รูปแบบการสอนแก่พุทธสาวกผู้สูงวัยที่อยู่ในภาวะใกล้ตาย ในพระไตรปิฎก

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาพุทธสาวกผู้สูงวัยและผู้อยู่ในภาวะใกล้ตายในพระไตรปิฎก 2) เพื่อศึกษาการสอนพุทธสาวกผู้สูงวัยและผู้อยู่ในภาวะใกล้ตายใพระไตรปิฎก 3) เพื่อศึกษาการพัฒนาชุดความรู้รูปแบบการสอนแก่พุทธสาวกผู้สูงวัยและผู้อยู่ในภาวะใกล้ตายในพระไตรปิฎก เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพแบบการวิจัยเชิงเอกสาร และการสัมภาษณ์เชิงลึกผู้ให้ข้อมูลสำคัญจำนวน 15 รูป/คน โดยดำเนินการศึกษางานเอกสาร และเก็บรวบรวมข้อมูลจากการสัมภาษณ์ ทำการวิเคราะห์ข้อมูลตามเนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า 1) พุทธสาวกผู้สูงวัยและผู้อยู่ในภาวะใกล้ตายในพระไตรปิฎก พบว่า เน้นการสอนแบบสนทนา การสอนแบบบรรยาย การสอนแบบตอบปัญหา และการสอนแบบวางกฎข้อบังคับ อย่างกลุ่มผู้สูงวัย ได้แก่ การสอนพระอัญญาโกณฑัญญเถระ พระอุรุเวลกัสสปะเถระ พระอุบาลีเถระ พระกาฬุทายีเถระ พระมหากัจจายนะเถระ พระสารีบุตรเถระ พระมหากัสสปเถระ พระราธเถระ พระวังคีสะเถระ พระโสภิตเถระ และพระมหาโมคคัลลานเถระและกลุ่มผู้อยู่ในภาวะใกล้ตาย คือ  พระปูติคัตตติสสะเถระพระวักกลิเถระ พระอุตตราเถรี และเรื่องภิกษุอยากสึกจนซูบผอม 2) การสอนผู้สูงวัยและผู้อยู่ในภาวะใกล้ตายใพระไตรปิฎก พบว่าพระพุทธเจ้าทรงสอนอย่างเป็นระบบมีหลักการสอน เนื้อหา การใช้เทคนิค การใช้สื่อและผลการสอนได้บรรลุธรรมในที่สุดเป็นพุทธสาวกที่มีบทบาทสำคัญในการเผยแพร่พระพุทธศาสนาและสอนให้เข้าใจความตายซึ่งเป็นกฎธรรมชาติตามหลักไตรลักษณ์คือ อนิจจัง ทุกขังและอนัตตา พระพุทธเจ้าทรงสอนพุทธสาวกให้เจริญสติด้วยหลักกรรมฐานในพระพุทธศาสนา ตัวอย่างเช่น พระปูติคัตตติสสะเถระพระวักกลิเถระ พระอุตตราเถรี และเรื่องภิกษุอยากสึกจนซูบผอม และ 3) การพัฒนาชุดความรู้รูปแบบการสอนแก่พุทธสาวกผู้สูงวัยและผู้อยู่ในภาวะใกล้ตายในพระไตรปิฎก ประกอบด้วย (1) หลักการสอนตามสภาพจริงในปัจจุบัน (2) เนื้อหาที่เหมาะสมกับวัยผู้สอนและสถานการณ์ (3) วิธีการสอน แบบบรรยาย สนทนา ถาม-ตอบ และการปฏิบัติ (4) เทคนิคการสอน ให้พิจารณาตามจริตความต้องการของผู้เรียน (5) สื่ออุปกรณ์การสอนยึดตัวใช้ทั้งสื่อธรรมชาติและสื่อสมัยใหม่เหมาะกับบุคคลใช้กิจกรรมการปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐาน (6) การประเมินผล พิจารณาผลตามสภาพจริงเพื่อพัฒนาการสอนผู้สูงวัยและผู้อยู่ในภาวะใกล้ตายให้ได้ผลดียิ่งขึ้นจนสามารถบรรลุธรรมได้ก่อนตาย