รูปแบบการบริหารสถานศึกษาแบบดุลยภาพตามหลักไตรสิกขา ของผู้บริหารสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ 1) ศึกษาความต้องการจำเป็นของการบริหารสถานศึกษาแบบดุลยภาพของผู้บริหารสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา 2) พัฒนารูปแบบการบริหารสถานศึกษาแบบดุลยภาพ ตามหลักไตรสิกขาของผู้บริหารสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา 3) เสนอรูปแบบการบริหารสถานศึกษาแบบดุลยภาพตามหลักไตรสิกขาของผู้บริหารสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา การวิจัยนี้เป็นแบบผสานวิธี ได้แก่ การวิจัยเชิงปริมาณ กลุ่มตัวอย่าง คือ กลุ่มผู้บริหารสถานศึกษาหรือครู และกลุ่มผู้บริหาร สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา ได้จากการสุ่มอย่างง่าย จำนวน 397 คน เครื่องมือการวิจัย ได้แก่ แบบสอบถาม โดยวิเคราะห์ทางสถิติด้วยการหาค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และค่าดัชนีความต้องการจำเป็น การวิจัยเชิงคุณภาพ โดยการศึกษาเอกสาร การสัมภาษณ์ผู้ทรงคุณวุฒิโดยเลือกเฉพาะเจาะจง 5 คน การสนทนากลุ่ม โดยผู้ทรงคุณวุฒิ 9 คน และการทดลองใช้รูปแบบการบริหารสถานศึกษาแบบดุลยภาพของผู้บริหารสถานศึกษาจากการสัมมนา จำนวน 30 คน เครื่องมือการวิจัย ได้แก่ แบบศึกษาเอกสาร แบบสัมภาษณ์ แบบสนทนากลุ่ม และคู่มือการใช้รูปแบบ ผลการวิจัย พบว่า 1) ความต้องการจำเป็นของการบริหารสถานศึกษาแบบดุลยภาพของผู้บริหารสถานศึกษา ในภาพรวมอยู่ในระดับมาก และด้านที่มีความต้องการจำเป็นสูงสุด คือ ด้านการมีสุขภาพกายและจิตใจที่ดี 2) ผลจากการประเมินรูปแบบ โดยภาพรวมอยู่ในระดับมาก ด้านที่มีค่าเฉลี่ยสูงสุดอยู่ในระดับมากที่สุด ได้แก่ ด้านความเป็นประโยชน์ ด้านความเหมาะสม ด้านความถูกต้อง ตามลำดับ และด้านความเป็นไปได้ อยู่ในระดับมาก จากการทดลองใช้รูปแบบการบริหารสถานศึกษาแบบดุลยภาพตามหลักไตรสิกขา มีความเหมาะสมในการนำไปใช้ทุกด้าน 3) รูปแบบการบริหารสถานศึกษาดุลยภาพของผู้บริหารสถานศึกษา ประกอบด้วย 4 ส่วน คือ (1) หลักการ กล่าวถึงความสำคัญของดุลยภาพในการปฏิบัติงานและหลักไตรสิกขา ที่นำไปพัฒนางานให้เกิดผลสัมฤทธิ์และความสุขในสถานศึกษา (2) วัตถุประสงค์ ให้ความสำคัญกับบุคลากรเพื่อให้มีความสุขในการปฏิบัติงาน (3) กระบวนการบริหารสถานศึกษาแบบดุลยภาพตามหลักไตรสิกขา ที่นำเสนอแนวทางการบริหารตามหลักของดุลภาพในการปฏิบัติงานบูรณาการกับหลักไตรสิกขา และ (4) การประเมินผล นำเสนอผลจากการนำรูปแบบไปทดลองใช้ด้วยการสัมมนา และจากการศึกษาได้เกิดองค์ความรู้ที่เป็นรูปแบบเชิงภาษา คือ H&M FRATS-Mcow ที่จะเป็นประโยชน์ในการบริหารสถานศึกษาต่อไป