ภูมิปัญญาการรักษาโรคลมชักกับพหุลักษณ์ทางการแพทย์ในบริบทสังคมอีสาน

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาภูมิปัญญาการรักษาโรคลมชักในฐานะพหุลักษณ์ทางการแพทย์ กรณีศึกษาชุมชนบ้านโคกกลาง อ.บรบือ จ.มหาสารคาม โดยใช้ระเบียบวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บข้อมูลกลุ่มเป้าหมายทั้งผู้รู้ภูมิปัญญา ชาวบ้าน ผู้อาวุโส พระสงฆ์ นักวิชาการและเยาวชนในชุมชน แล้วนำมาวิเคราะห์ด้วยแนวคิดภูมิปัญญาและพหุลักษณ์ทางการแพทย์ ผลการวิจัยพบว่า ชุมชนบ้านโคกกลางมีภูมิปัญญาการรักษาโรคลมชักที่สืบทอดกันมาแต่บรรพบุรุษ ในตระกูลแสนเย็น โดยส่งทอดมารุ่นต่อรุ่น ทำการรักษาอาการโรคลมชักให้กับผู้ป่วยในชุมชนและนอกชุมชน ภูมิปัญญาโรคลมชักประกอบด้วย ตัวยาที่สำคัญอยู่ 14 ชนิด คือ 1) คัดเค้า 2) คำรอก 3) ช่างน้าว 4) กระเชา 5) หูลิง 6) มะเดื่อปล้อง 7)ตาไก้ 8) อ้อยดำ 9) หัวหญ้าแห้วหมู 10) ข้าวเย็นเหนือ 11) กาฝากน้อยหน่า 12) กาฝากหม่อน 13) ใบขนุน และ 14) ข้าวสารเหนียว ในบริบทปัจจุบัน แม้การแพทย์สมัยใหม่จะเข้ามาครอบงำการรักษาการเจ็บไข้ได้ป่วย แต่การเห็นคุณค่าและนำภูมิปัญญาของชุมชนที่มีมาช้านานมาประกอบในการรักษาโรคด้วย นับเป็นพหุลักษณ์ทางการแพทย์ทำให้ชุมชนมีทางเลือกในการจัดการสุขภาพด้วยสมุนไพรท้องถิ่น และนำมาซึ่งการเห็นคุณค่าและความภาคภูมิใจในมรดกทางภูมิปัญญาท้องถิ่น