การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมเพื่ออนุรักษ์วัฒนธรรม กะเหรี่ยง : กรณีศึกษากลุ่มชาติพันธุ์กะเหรี่ยงจังหวัดราชบุรี

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาวัฒนธรรมและการเปลี่ยนแปลงของชุมชนกะเหรี่ยง จังหวัดราชบุรี 2) สร้างกิจกรรมส่งเสริมการอนุรักษ์ทางวัฒนธรรมของกะเหรี่ยงโดยกระบวนการมีส่วนร่วม ของชุมชนกะเหรี่ยงอำเภอบ้านคา จังหวัดราชบุรี ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ ด้วยวิธีการสัมภาษณ์เชิงลึก และสนทนากลุ่ม วิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า วัฒนธรรมของชาวกะเหรี่ยง จังหวัดราชบุรี แบ่งเป็น 4 ประเภท คือ 1) มรดกทางวัฒนธรรม ได้แก่ โบราณสถาน โบราณวัตถุ และ ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม 2) อัตลักษณ์ทางวัฒนธรรม ได้แก่ การแต่งกาย และภาษา 3) ภูมิปัญญา และเทคโนโลยี ได้แก่ ที่อยู่อาศัย ขนบธรรมเนียมประเพณี อาหารท้องถิ่น สมุนไพรรักษาโรค/สาธารณสุขแบบ ดั้งเดิม ศิลปะการดนตรีและการละเล่น ศิลปหัตถกรรม และการทำมาหากิน 4) สิทธิมนุษยชนและประชาธิปไตย โดยพบการเปลี่ยนแปลงทางวัฒนธรรมที่ส่งผลต่อวิถีชีวิตทั้งหมด 8 ด้าน คือ 1) การแต่งกาย 2) ที่อยู่อาศัย 3) การทำมาหากิน 4) ภาษา 5) อาหาร 6) ประเพณีและพิธีกรรม 7) การรักษาโรค และ 8) ดนตรีกะเหรี่ยง ผลจากการสร้างกิจกรรมส่งเสริมการอนุรักษ์วัฒนธรรมกะเหรี่ยงจังหวัดราชบุรี พบว่ามี 5 กิจกรรม ได้แก่ 1) กิจกรรมจัดทำคู่มือดนตรีกะเหรี่ยง 2) กิจกรรมจัดทำคู่มือสมุนไพรกะเหรี่ยง 3) กิจกรรมจัดทำคู่มือ ภาษากะเหรี่ยง 4) การสร้างแหล่งเรียนรู้วัฒนธรรมกะเหรี่ยงจังหวัดราชบุรี 5) การสืบทอดประเพณีกินข้าวห่อ โดยมีปัจจัยที่ส่งผลให้กิจกรรมการอนุรักษ์วัฒนธรรมกะเหรี่ยงประสบความสำเร็จ ประกอบด้วย 1) ผู้นำที่ดี 2) สมาชิกในชุมชนเข้มแข็ง 3) เครือข่าย/หน่วยงานภายนอกให้การสนับสนุน 4) ชุมชนมีฐานทุนทางวัฒนธรรม ที่ดี 5) จิตสำนึกความเป็นชาติพันธุ์กะเหรี่ยง