การเจริญวิปัสสนาภาวนาในระดับขณิกสมาธิ

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้นำเสนอเรื่อง “วิปัสสนาสมาธิ: สมาธิในการปฏิบัติวิปัสสนา” คือ สมาธิที่ใช้ในการปฏิบัติวิปัสสนา ซึ่งจำเป็นต้องใช้ขณิกสมาธิในการอบรมภาวนาในเบื้องต้น จะทำให้จิตเกิดความตั้งมั่น จนจิตรู้แจ้งเห็นจริงในสิ่งทั้งหลาย บทความวิชาการนี้ นำเสนอความหมายของวิปัสสนาสมาธิที่หมายถึงสมาธิในระดับขณิกสมาธิ ความสำคัญของขณิกสมาธิที่จำเป็นต้องใช้ในการเจริญวิปัสสนา พร้อมทั้งกระบวนการทำงานของขณิกสมาธิ และประโยชน์ที่เกิดจากการเจริญขณิกสมาธิ เมื่อเข้าใจกระบวนการใช้ขณิกสมาธิ จึงสามารถนำไปประพฤติปฏิบัติวิปัสสนา เพื่อให้จิตตั้งมั่นหยั่งเห็นรูปนามโดยความเป็นอนิจจัง คือ ความไม่เที่ยงหรือเปลี่ยนแปลงอยู่เสมอ ทุกขัง ความเป็นทุกข์หรือทนอยู่ในสภาพเดิมไม่ได้ และอนัตตา ความไม่ใช่ตัวไม่ใช่ตนหรือสภาพธรรมที่ไม่สามารถบังคับบัญชาได้ อย่างชัดเจน จึงจักทำให้ปัญญาเกิดขึ้นและพัฒนาไปตามลำดับจนกระทั่งสามารถบรรลุผลสำเร็จตามหลักพระพุทธศาสนาได้