การประยุกต์แนวคิดการโอนสิทธิการพัฒนาเพื่อใช้เป็นมาตรการ การวางผังเมืองรวมกรุงเทพมหานคร

บทคัดย่อ

กรุงเทพมหานครมีผังเมืองรวมใช้บังคับอย่างต่อเนื่องเป็นฉบับที่ 4 ซึ่งมีการเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา ทั้งทางด้านกายภาพ สภาพแวดล้อม รวมถึงนโยบายต่างๆ ผังเมืองรวมกรุงเทพมหานครจึงต้องมี องค์ความรู้ เทคนิค มาตรการ หรือกลไกต่างๆ ที่จะสนับสนุนให้ผังเมืองรวมกรุงเทพมหานครเป็นไปตามวัตถุประสงค์ มาตรการโอนสิทธิการพัฒนา (Transfer of Development Rights หรือ TDR) เป็นอีกมาตรการที่ควรส่งเสริมให้เกิดขึ้นในทางปฏิบัติได้จริง ในกรณีต่างๆ ได้แก่ การโอนสิทธิการพัฒนาเพื่อพื้นที่การใช้ประโยชน์ที่ดินประเภทอนุรักษ์เพื่อส่งเสริมเอกลักษณ์ศิลปวัฒนธรรมไทย การโอนสิทธิการพัฒนาเพื่อพื้นที่การใช้ประโยชน์ที่ดินอนุรักษ์ชนบทและเกษตรกรรม การโอนสิทธิการพัฒนาเพื่อพื้นที่อนุรักษ์สภาพแวดล้อม การโอนสิทธิการพัฒนาภายในบริเวณการใช้ประโยชน์ที่ดินเดียวกัน ไปยังบริเวณที่กำหนดให้สามารถพัฒนาพื้นที่ได้เต็มศักยภาพ บทความนี้เป็นการศึกษาสภาวะปัจจุบันของการโอนสิทธิการพัฒนาในต่างประเทศและในประเทศไทย และการใช้ประโยชน์ที่ดินที่มีผลต่อการนำการโอนสิทธิการพัฒนาไปใช้เป็นมาตรการการวางผังเมือง นำไปสู่การเสนอแนะแนวทางในการประยุกต์ใช้การโอนสิทธิการพัฒนาเพื่อใช้เป็นมาตรการการวางผังเมืองรวมกรุงเทพมหานคร ผู้วิจัยได้ศึกษาแนวคิด ทฤษฎี เอกสาร การวิจัยที่เกี่ยวข้อง และการสัมภาษณ์เจ้าหน้าที่รัฐในสำนักผังเมือง กรุงเทพมหานครแบบเจาะลึก ผลการวิจัย พบว่า การโอนสิทธิการพัฒนามีวัตถุประสงค์เพื่อการอนุรักษ์อาคารหรือพื้นที่ที่มีคุณค่าทางด้านประวัติศาสตร์ โบราณคดี และสถาปัตยกรรม เพื่อการอนุรักษ์ชนบทและเกษตรกรรม รวมถึงการสงวนรักษาสภาพแวดล้อมทางธรรมชาติ และเพื่อให้พื้นที่ได้พัฒนาได้เต็มศักยภาพของพื้นที่ ควรกำหนด “พื้นที่ส่งสิทธิการพัฒนา” และ “พื้นที่รับสิทธิการพัฒนา” ในการใช้ประโยชน์ที่ดินตามผังเมืองรวมกรุงเทพมหานครและควรกำหนดรูปแบบการโอนสิทธิการพัฒนา