โศกนาฏกรรมของทรัพยากรร่วมในคลองประวัติศาสตร์, เมืองมรดกโลก พระนครศรีอยุธยา

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ ศึกษาผลกระทบสิ่งแวดล้อมของ
คลองท่อและพื้นที่บริเวณริมสองฝั่ง โดยคลองท่อเป็นคลองประวัติศาสตร์แห่งเมืองอยุธยาที่ยังคงเหลืออยู่ เป็นทรัพยากรร่วมที่มีคุณค่าและความสำคัญในพื้นที่เมืองมรดกโลก  โดยการศึกษานี้จะเป็นการตรวจสอบระดับผลกระทบสิ่งแวดล้อมใน
4 ด้าน คือ ทรัพยากรสิ่งแวดล้อมทางกายภาพ ทรัพยากรสิ่งแวดล้อมทางชีวภาพ คุณค่าต่อการใช้ประโยชน์ของมนุษย์ และคุณค่าต่อคุณภาพชีวิตด้วยแบบสอบถามปลายปิด (Questionnaire) กับกลุ่มตัวอย่างจำนวน 338 คน ในพื้นที่ 4 ชุมชนรอบคลองท่อ ได้แก่ ชุมชนคลองท่อ ชุมชนสรรพสามิต ชุมชนศรีสรรเพชญ์ และชุมชนสวนสมเด็จ  อำเภอพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

ผลการศึกษาพบว่าผลกระทบสิ่งแวดล้อมจากความเสื่อมโทรมของคลองท่อที่มีต่อประชาชนอยู่ในระดับมาก โดยเฉพาะในด้านทรัพยากรสิ่งแวดล้อมทางกายภาพ และด้านคุณค่าต่อคุณภาพชีวิต อันสืบเนื่องมาจากการใช้ประโยชน์จากคลองท่อที่ไม่เหมาะสม ซึ่งนำไปสู่ความเสื่อมโทรมหรือโศกนาฏกรรมของทรัพยากรร่วม (Tragedy of the commons) ความเสื่อมโทรมนี้นอกจากจะลดทอนสิทธิ (Subtractability) ของการใช้ทรัพยากรร่วมของคนอื่นในชุมชนแล้ว ความเสื่อมโทรมของทรัพยากรร่วมที่เกิดขึ้นยังทำลายความงดงามของคลองประวัติศาสตร์แห่งเมืองอยุธยา ซึ่งข้อมูลนี้จะเป็นประโยชน์ยิ่งต่อประชาชนและหน่วยงานในพื้นที่ เพื่อใช้ในการฟื้นฟูและรักษาคลองประวัติศาสตร์ของเมืองมรดกโลก มหานครแห่งความภาคภูมิใจของคนไทย