การพัฒนาพื้นที่สีเขียวที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมในวัด โดยพุทธสันติวิธีของวัดสารอด กรุงเทพมหานคร

บทคัดย่อ

บทความวิจัยฉบับนี้ดำเนินการในรูปแบบอริยสัจจ์โมเดล ภายใต้กรอบการวิจัยตามบันได ๙ ขั้น (Action Research) เพื่อให้ได้ข้อมูลสำหรับการตอบวัตถุประสงค์ของการวิจัย ๓ ข้อ ได้แก่ ๑) เพื่อศึกษาวิเคราะห์ บริบท สภาพปัญหา ความต้องการจำเป็นและศึกษาแนวคิด ทฤษฎีเกี่ยวกับการพัฒนาพื้นที่สีเขียวที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมในวัดตามศาสตร์สมัยใหม่ ๒) เพื่อศึกษาวิเคราะห์หลักพุทธธรรมที่เอื้อต่อการพัฒนาพื้นที่สีเขียวที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมในวัด ๓) เพื่อพัฒนาและนำเสนอการพัฒนาพื้นที่สีเขียวที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมในวัดโดยพุทธสันติวิธีของวัดสารอด กรุงเทพมหานคร เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยเป็นแบบสอบถาม แนวทางการสัมภาษณ์เชิงลึก การจัดประชุมสัมมนาวิชาการ จัดสนทนากลุ่มเฉพาะ การสังเกตแบบมีส่วนร่วมและไม่มีส่วนร่วม ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ จำนวน ๒๘ คน รวบรวมข้อมูลและวิเคราะห์ข้อมูลเชิง คุณภาพด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา

ผลการวิจัยพบว่า ๑) บริบทวัดสารอดเป็นวัดในชุมชนเมืองมีพื้นที่สีเขียวจำนวนน้อยบริเวณ ส่วนมากพื้นที่เป็นพื้นปูน มีอาคารก่อสร้างจำนวนมากเพียงพอต่อการใช้สอย ทำให้ขาดความร่มรื่นของต้นไม้ การปลูกต้นไม้ล้อมต้องขุดหลุมด้วยรถแม็คโฮเพราะพื้นปูนต้องเจาะลงพื้นที่ปูนซึ่งมีหลายชั้นของชั้นปูน ปัญหาเรื่องการดูแลรักษาต้นไม้ไม่ให้ตาย ปัญหาดินไม่ดี ไม่มีอินทรียวัตถุในดิน ๒) พุทธธรรมที่เอื้อต่อการพัฒนาพื้นที่สีเขียวที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม คือ หลักพุทธธรรมในกสิภารทวาชสูตรเป็นหลักพุทธธรรมที่เอื้อต่อการพัฒนาพื้นที่สีเขียวที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมในวัด ๓) การพัฒนาพื้นที่สีเขียวในวัดสารอด เรียกว่า บัว โมเดล มีองค์ประการสำคัญสามารถสรุปได้ ๓ ประการ คือ (๑) B Beauty พื้นทีออกแบบสวยงาม (๒) U Useful มีประโยชน์ ใช้ประโยชน์ได้ (๓) A Appropriate เหมาะสม ดูแลรักษาไม่ทำลายสิ่งแวดล้อมเดิม พื้นที่สีเขียวมีความสะอาดเรียบร้อยอย่างเหมาะสม องค์ความรู้ใหม่ มี ๕ ประการ คือ ๑) ร่มรื่นด้วยต้นไม้ใบเขียว มีสวนหย่อมอันน่ารื่นรมย์ ๒) อยู่เย็นกลายเป็นเขตพื้นที่อภัยทาน ๓) เป็นสุขมีพระสงฆ์สามเณรอุบาสกอุบาสิกาใช้สอยพื้นที่สีเขียวเพื่อการฝึกอบรมจิตใจให้มีความสุข และ๕) ปลูกปัญญา พื้นที่สีเขียวในวัดเป็นพื้นที่เอื้อต่อการบ่มเพาะปัญญาให้แก่คนในชุมชน