ศึกษาวิเคราะห์พระราชกรณียกิจเกี่ยวกับกิจการพระพุทธศาสนาของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช

Main Article Content

พระมหาสาโรจน์ ปญฺญาวชิโร (เห็ดตุม)
รศ. ดร.แม่ชีกฤษณา รักษาโฉม
ผศ. ดร.อรชร ไกรจักร์

บทคัดย่อ

บทความวิจัยเรื่องศึกษาวิเคราะห์พระราชกรณียกิจเกี่ยวกับกิจการพระพุทธศาสนาของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช มีวัตถุประสงค์ (๑) เพื่อศึกษาสถานการณ์ของพระพุทธศาสนาในสมัยสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช (๒) เพื่อศึกษาพระราชประวัติของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชที่เกี่ยวกับกิจการพระพุทธศาสนา และ (๓) เพื่อศึกษาวิเคราะห์พระราชกรณียกิจเกี่ยวกับกิจการพระพุทธศาสนาในสมัยสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช  ใช้ระเบียบวิธีวิจัยแบบการวิจัยเชิงเอกสาร


ผลการวิจัยพบว่า (๑) สถานการณ์บ้านเมืองยังไม่สงบเพราะอยู่ระหว่างการทำศึกสงคราม ฉะนั้นกิจการด้านพระพุทธศาสนาจึงขาดพระสงฆ์ผู้ทรงความรู้ด้านปริยัติและปฏิบัติ ขาดพระสงฆ์ที่จะศึกษาเล่าเรียนพระธรรมวินัยและพระสงฆ์ที่จะเป็นหลักในการบริหารการคณะสงฆ์ (๒) พระราชประวัติที่เกี่ยวกับกิจการด้านศาสนธรรมทรงให้ทำการรวบรวมพระไตรปิฎกจากหัวเมืองต่าง ๆ เพื่อทำการสังคายนาแต่ไม่สำเร็จเนื่องจากสิ้นราชกาลเสียก่อน และทรงออกพระราชกำหนดว่าด้วยศีลสิกขาบท ด้านศาสนบุคคลทรงแต่งตั้งสังฆราชและพระราชาคณะเพื่อปกครองดูแลพระภิกษุสงฆ์และทรงส่งเสริมการศึกษาพระปริยัติธรรม ด้านศาสนสถานทรงบริจาคราชทรัพย์เพื่อใช้สร้างและบูรณะปฏิสังขรณ์วัด พระอุโบสถ วิหาร กุฏิสงฆ์ ด้านศาสนสวัตถุทรงให้สร้างสมุดภาพไตรภูมิและปั้นพระพุทธรูปฉลองพระองค์ปางสมาธิ และด้านศาสนสพิธีทรงเสด็จไปบำเพ็ญพระราชกุศล บริจาคทาน และทรงเสด็จไปนมัสการปูชนียสถาน (๓) การวิเคราะห์พระราชกรณียกิจเกี่ยวกับกิจการพระพุทธศาสนาพบว่า พระองค์ทรงมีจิตใจใฝ่ในธรรม ทรงมีพระราชศรัทธาและปฏิบัติตนเป็นแบบอย่างของพุทธศาสนิกชน

Article Details

รูปแบบการอ้างอิง
1.
ปญฺญาวชิโร (เห็ดตุม) พ, รักษาโฉม แ, ไกรจักร์ อ. ศึกษาวิเคราะห์พระราชกรณียกิจเกี่ยวกับกิจการพระพุทธศาสนาของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช. JGSR [อินเทอร์เน็ต]. 30 เมษายน 2025 [อ้างถึง 31 ธันวาคม 2025];21(1):22-39. available at: https://so02.tci-thaijo.org/index.php/JGSR/article/view/269789
ประเภทบทความ
บทความวิจัย

เอกสารอ้างอิง

จดหมายมองซิเออร์คอร์ ถึงผู้อำนวยการคณะต่างประเทศ วันที่ ๗ เดือนมิถุนายน ค.ศ. ๑๗๗๐.

มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, ๒๕๓๙.

มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. อรรถกถา ภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, ๒๕๕๙.

สถาบันพระปกเกล้า, ธรรมราชา, เอกสารประกอบการประชุมวิชาการสถาบันพระปกเกล้า, พิมพ์ครั้งที่ ๑๕, กรุงเทพมหานคร : ส. เจริญการพิมพ์, ๒๕๕๖.

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ, พระราชพงศาวดารฉบับพระราชหัตถเลขา, กรุงเทพมหานคร : อักษรสัมพันธ์, ๒๕๐๕.

__________. พระราชพงศาวดารฉบับพระราชหัตถเลขา, พิมพ์ครั้งที่ ๗, กรุงเทพมหานคร : คลังวิทยา, ๒๕๑๖.

_________. ความทรงจำบทพระราชนิพนธ์ของสมเด็จกรมพระยาดำลงราชานุภาพ. พระนคร : หอสมุดกลาง, ๒๕๑๓.

สมเด็จพระวันรัตน. สังคีติยวงศ์ พงศาวดาร เรื่อง สังคายนาพระธรรมวินัย. แปลและเรียบเรียงโดยปริยัติธรรมธาดา (แพ ตาลลักษมณ). พระนคร : โรงพิมพ์ไทย, ๒๔๖๖.

ธวรรณเทพ มงคลศิริ และคณะ. “เรื่องเล่าการสร้างสรรค์พิธีกรรมบูชาที่เกี่ยวกับสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช: กรณีศึกษาวัดหงส์รัตนาราม ราชวรวิหาร เขตบางกอกใหญ่ กรุงเทพมหานคร”. วารสารศิลปะศาสตร์ปริทัศน์. ปีที่ ๑๗ ฉบับที่ ๒ (กรกฎาคม-ธันวาคม ๒๕๖๒): ๙๙-๑๐๑.

พระมหาสากล สุภรเมธี (เดินชาบัน) และพระราชปริยัติวิมล (ศรีสุระ). “กำเนิดและพัฒนาการพุทธศิลปวัตถุสมัยต่าง ๆ ในประเทศไทย”. วารสารสถาบันวัฒนธรรมและศิลปะ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. ปีที่ ๒๑ ฉบับที่ ๑ (กรกฎาคม-ธันวาคม ๒๕๖๒): ๕๐-๕๑.

พิมพ์พรรณ ไพบูลย์หวังเจริญ. "เอกสารโบราณสมัยธนบุรี". ศิลปากร นิตยสารรายสองเดือน. ปีที่ ๖๑ ฉบับที่ ๑ (มกราคม-กุมภาพันธ์ ๒๕๖๑): ๑๒.

ปฐมพงษ์ สุขเล็ก. “สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช: เรื่องเล่าและการประกอบสร้างความหมาย”. ปริญญานิพนธ์ ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาภาษาไทย. บัณฑวิทยาลัย : มหาวิทยาศรีนครินทรวิโรฒ, ๒๕๕๕.

พระมหาทศพล จนฺทวํโส (มาบัณฑิตย์). “ความสัมพันธ์ระหว่างพระพุทธศาสนากับพระมหากษัตริย์ไทย พ.ศ.๒๑๕๔-๒๓๙๔”. ดุษฎีนิพนธ์พุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศานา. บัณฑิตวิทยาลัย : มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, ๒๕๖๒.

สุวิทย์ เตชรุ่งถวิล. “การศึกษาพุทธสถาปัตยกรรมในสมัยสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชถึงสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช”. วิทยานิพนธ์ศิลปะศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาประวัติศาสตร์สถาปัตยกรรม. บัณฑิตวิทยาลัย : มหาวิทยาลัยศิลปากร, ๒๕๔๓.

อำนวย กลิ่นอยู่. “พระพุทธศาสนาในสมัยสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช”. วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตร์มหาบัณฑิต สาขาวิชาไทยศึกษา. บัณฑิตวิทยาลัย : มหาวิทยาลัยราชภัฏธนบุรี, ๒๕๕๗.