คุณค่าของประเพณีบุญข้าวจี่ บ้านโพนต้องสะหวาด เมืองจันทะบูลี นครหลวงเวียงจันทน์ สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว

บทคัดย่อ

บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของงานวิจัย “คุณค่าของประเพณีบุญข้าวจี่บ้านโพนต้องสะหวาด เมืองจันทะบูลี นครหลวงเวียงจันทน์ สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว” เพื่อศึกษาประวัติ อัตลักษณ์ และวิเคราะห์คุณค่าของประเพณีบุญข้าวจี่ บ้านโพนต้องสะหวาด เมืองจันทะบูลี นครหลวงเวียงจันทน์ สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ระเบียบวิธีวิจัยได้แก่ การวิจัยเชิงคุณภาพ ผู้ให้ข้อมูลสำคัญจำนวน ๒๐ รูป/คน ประกอบด้วยพระสังฆาธิการ ผู้นำชุมชนและปราชญ์ชาวบ้าน ผลการวิจัยพบว่า ประเพณีบุญข้าวจี่ เป็นงานบุญประเพณีของสปป.ลาว ที่กระทำกันในเดือนสามจนเรียกว่า บุญเดือนสาม มีการปฏิบัติกันมาตั้งแต่สมัยโบราณ  ด้านอัตลักษณ์ประกอบด้วย ๓ ช่วงเวลาที่สำคัญคือ ๑) ก่อนถึงวันงานเป็นวันเพ็ญ ๑๔ ค่ำเดือน ๓ เป็นวันเตรียมการสิ่งที่จะนำมาทำข้าวจี่ได้แก่ ข้าวสารเหนียว น้ำตาล เกลือ ไม้เสียบข้าวจี่และเตา มารวมตัวกันที่วัดโพนต้องสะหวาด ๒) วันงานพิธีได้แก่วันเพ็ญ ๑๕ ค่ำเดือน ๓ ชาวบ้านโพนต้องสะหวาดก่อจะจี่ข้าวจี่ในช่วง ๓-๕ โมงเช้าแล้วนำมาถวายแก่พระสงฆ์ภายในวัดบ้านโพนต้องสะหวาด และ๓) ตอนเย็นของวันงานชาวบ้านก็มารวมกัน เพื่อไหว้พระตอนเย็นร่วมกับพระสงฆ์ หลังจากเสร็จพิธีดังกล่าวจะทำการเวียนเทียนรอบพระอุโบสถ ๓ รอบ จะถือว่าเสร็จพิธีอย่างสมบูรณ์ คุณค่าของประเพณีบุญข้าวจี่ ประกอบด้วย คุณค่าด้านหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา  ประเพณีบุญข้าวจี่เป็นรากฐานแห่งอุปนิสัยใจคอของคนลาว บ่อเกิดของวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียม ประเพณีอันดีงามของชาวบ้านโพนต้องสะหวาด, คุณค่าทางด้านสังคมงานประเพณีบุญข้าวจี่ได้สร้างความสามัคคีภายในชุมชน เป็นโอกาสในการสร้างความดี และ ถวายทานไปยังผู้ที่เสียชีวิต, คุณค่าทางด้านศิลปวัฒนธรรมประเพณีบุญข้าวจี่ เป็นการบ่งบอกถึงความเป็นลาว ดั่งคำกล่าวที่ว่า “ฮีดครองลาว เก้าผม เบี่ยงแพ”, คุณค่าทางด้านการศึกษาของงานประเพณีบุญข้าวจี่ ก่อให้เกิดการเรียนรู้ ที่มาของประเพณี และความเป็นลาว แล้วนำหลักคำสอนดังกล่าวไปปฏิบัติให้ครอบครัวมีความสุข และ คุณค่าด้านโภชนาการได้แก่ การแปรูปอาหารได้แก่จากข้าวจี่ที่ทาเกลืออย่างเดียวก็แปรรูปเป็นทาด้วยไข่ ทาด้วยของหวาน ซึ่งทำให้ข้าวจี่มีคุณค่าทางโภชนาการ มีสารอาหาร สวยงาม และน่ารับประทานมากขึ้น.