รูปแบบการเสริมสร้างการตระหนักรู้มุสาวาทของผู้ปฏิบัติธรรม ในโครงการวิปัสสนาวัดปัญญานันทาราม

บทคัดย่อ

บทความวิจัยเรื่อง”รูปแบบการเสริมสร้างการตระหนักรู้มุสาวาทของผู้ปฏิบัติธรรมในโครงการวิปัสสนาวัดปัญญานันทาราม” มีวัตถุประสงค์ของการวิจัยคือ(๑) เพื่อศึกษารูปแบบการอบรมจริยธรรมในโครงการวิปัสสนาวัดปัญญานันทาราม (๒) เพื่อศึกษาการเสริมสร้างการตระหนักรู้มุสาวาทของผู้ปฏิบัติธรรมในโครงการวิปัสสนาวัดปัญญานันทารามและ (๓) เพื่อเสนอรูปแบบการเสริมสร้างการตระหนักรู้มุสาวาทของผู้ปฏิบัติธรรมในโครงการวิปัสสนาวัดปัญญานันทาราม การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยรวบรวมข้อมูลจากเอกสารทั้งปฐมภูมิ ทุติยภูมิ และข้อมูลจากการสัมภาษณ์เชิงลึก มีผู้ให้ข้อมูลสำคัญ  ๒๕ ท่าน ได้แก่ พระวิปัสสนาจารย์จำนวน ๗ รูป และผู้เข้าอบรมในโครงการวิป้สสนาจำนวน ๑๘ คน และจัดทำสนทนากลุ่ม รวมทั้งการสังเกตแบบไม่มีส่วนร่วม ผลการศึกษาวิจัยพบว่า (๑) หลักธรรมที่โครงการอบรมเนกขัมมบารมีใช้ในการส่งเสริมการตระหนักรู้มุสาวาท คืออยู่อย่างต่ำ กระทำอย่างสูง เป็นฐาน และใช้หลักสติปัฏฐาน ๔  ศีล ๘  ไตรสิกขา มงคลชีวิตข้อวาจาสุภาษิต  เบญจธรรมข้อ ๔ สัจจะ รวมทั้งปฏิบัติตนอยู่อย่างต่ำกระทำอย่างสูง (๒) การเสริมสร้างการตระหนักรู้มุสาวาทของผู้ปฏิบัติธรรมในโครงการวิปัสสนาวัดปัญญานันทารามได้จากการเข้าใจและปฏิบัติตนตามหลักธรรมในโครงการและนำไปใช้ในชีวิตประจำวันเพื่อลดปรับพฤติกรรมมุสาวาทได้จริง ซึ่งสอดคล้องกับทฤษฎีตระหนักรู้มุสาวาทของ Steven J. Breckler ด้านความรู้ความเข้าใจอารมณ์ความรู้สึกพฤติกรรมทางวาจา และ Sternberg การตระหนักรู้ในตนเองรู้เท่าทันความคิด คำพูด การกระทำ ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางพฤติกรรมละมุสาวาทได้จริงหรือลดน้อยลงตามลำดับ และ ๓) รูปแบบการเสริมสร้างการตระหนักรู้มุสาวาทของผู้ปฏิบัติธรรมในโครงการวิปัสสนาวัดปัญญานันทาราม มีองค์ประกอบ ๓ ส่วนที่สำคัญ คือ (๑) กระบวนการเรียนรู้ ซึ่งประกอบไปด้วยหลักธรรม พระวิปัสสนาจารย์ สภาพแวดล้อม กิจกรรมในโครงการ ๒) การนำเสนอเชิงบวกก่อให้เกิดการเสริมสร้างการตระหนักรู้มุสาวาท โดยการรับรู้ และเข้าใจผ่านสติ สัมปชัญญะ สัจจะและวาจาสุภาษิต ๓) การตระหนักรู้มุสาวาท โดยมีการฝึกตนตามหลักธรรมที่ได้อบรมมาอย่างสม่ำเสมอ