สถานภาพการวิจัยวรรณกรรมท้องถิ่นภาคเหนือ อีสานและภาคกลางในรอบสองทศวรรษ (พ.ศ.2540-2560)

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อสังเคราะห์สถานภาพการวิจัยวรรณกรรมท้องถิ่นภาคเหนือ อีสานและภาคกลางในรอบสองทศวรรษ (พ.ศ.2540-2560) โดยรวบรวมบทคัดย่องานวิจัยในระดับบัณฑิตศึกษาที่ใช้ข้อมูลวรรณกรรมท้องถิ่น    ในการทำวิจัย และงานตีพิมพ์ในรูปแบบงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ช่วงพ.ศ. 2540-2560 ผลการศึกษาพบว่า มีงานวิจัยที่นำวรรณกรรมท้องถิ่นมาใช้ จำนวน 343 เรื่อง พบจำนวน 35 สถาบัน แบ่งเป็น 9 กลุ่ม ได้แก่ 1. กลุ่มภาษา วรรณกรรม วรรณคดีเปรียบเทียบ 2. กลุ่มสื่อสารมวลชน ศิลปศาสตร์ 3. กลุ่มประวัติศาสตร์ 4. กลุ่มหลักสูตรและการสอน 5. กลุ่มพุทธศาสนา ปรัชญา 6. กลุ่มวัฒนธรรมศึกษา ไทยคดีศึกษา ไทยศึกษา 7. กลุ่มจารึกตะวันออก 8. กลุ่มการพัฒนา การจัดการ และ 9. กลุ่มงานวิจัย โดยพบในกลุ่มแรกมากที่สุด สำหรับประเภทของข้อมูลพบจำนวน 11 กลุ่ม ได้แก่ 1. กลุ่มบันเทิงคดี 2. กลุ่มบทร้อง  คำขับพื้นบ้าน 3. กลุ่มนิทานและศาสนา 4. กลุ่มสำนวน สุภาษิต และคำสั่งสอน        5. กลุ่มตำราและคัมภีร์ 6. กลุ่มตำนานพื้นบ้าน 7. กลุ่มประเพณีพิธีกรรม 8. กลุ่มนิราศ 9. กลุ่มฤกษ์ยาม ดูนิมิตและทำนายลักษณะ 10. กลุ่มคำถาม คำทาย และ 11. กลุ่มประสมประสาน โดยพบในกลุ่มที่ 3 มากที่สุด สำหรับแนวคิดหรือประเด็นในการวิจัยพบ 12 ประการ ได้แก่ 1. การศึกษาเชิงคติชน 2. การศึกษาเชิงเปรียบเทียบ 3. การศึกษาพุทธปรัชญา คุณธรรม จริยธรรม 4. การศึกษาภูมิปัญญา วัฒนธรรม 5. การศึกษาองค์ประกอบวรรณกรรม 6. การศึกษาภาษา  7. การประยุกต์/ ปรับใช้ในการเรียนการสอนหรือสังคม 8. การศึกษาเชิงสุนทรียศาสตร์ 9. การศึกษาตัวละคร 10. การศึกษาเชิงสังคม 11. การศึกษาโดยใช้แนวคิดหลังสมัยใหม่ และ 12. การศึกษาเจตคติของคนในสังคม โดยพบในกลุ่มที่ 5 มากที่สุด นักวิจัยใช้สื่อหนังสือมากที่สุด โดยมักเก็บจากงานวิจัยที่มีการรวบรวมไว้แล้ว ทำให้การขยายองค์ความรู้ด้านวรรณกรรมไม่งอกเงยนัก ทั้งนี้ก็พบว่านักวิจัยให้ความสำคัญกับการวิจัยเชิงสหวิทยาการมากขึ้น