โครงการศิลปาชีพกับการสร้างความหมายสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ

บทคัดย่อ

บทความนี้ต้องการแสดงให้เห็นว่า “โครงการศิลปาชีพ” มีส่วนอย่างสำคัญในการสร้างความหมายของ “สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ” ในแง่ที่ทรงเปรียบเสมือนแม่ของชาติไทยที่ทรงอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมแห่งชาติอันประณีตสูงส่งและน่าภาคภูมิใจไว้ให้ลูกหลาน ทรงใช้โครงการนี้ในการทำให้เห็นว่าชาวบ้านในชนบทของไทยเป็นผู้สืบทอดผลงานทางศิลปะที่มีมาตั้งแต่สมัยบ้านเชียงและกรุงศรีอยุธยา  ขณะเดียวกัน “โครงการศิลปาชีพ” ก็ทำให้สังคมรับรู้บทบาทของสมเด็จพระนางเจ้าฯ ในฐานะส่วนหนึ่งของสถาบันพระมหากษัตริย์ที่ทรงส่งเสริมอาชีพ ทำให้ประชาชนโดยเฉพาะอย่างยิ่งผู้หญิงในชนบทได้มีโอกาสสร้างคุณภาพชีวิตที่ดีแก่ลูกหลานในครอบครัว   ความหมายดังกล่าวมีความสำคัญอย่างมากในการทำให้คนไทยสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณและความสำคัญของสถาบันพระมหากษัตริย์   นอกจากนี้ “โครงการศิลปาชีพ” ยังมีนายทหารระดับสูง รวมทั้งกองทัพภาคที่ 2 และกองทัพภาคที่ 3 เข้ามีบทบาทอันสำคัญ ซึ่งทำให้เกิดความหมาย “ทหารนักพัฒนา” ขึ้นมา และความสัมพันธ์ระหว่างสถาบันพระมหากษัตริย์กับผู้นำกองทัพก็มีความแน่นแฟ้นมากขึ้น  ส่งผลให้ความหมายของสถาบันพระมหากษัตริย์ที่ทรงเป็นที่พึ่งของประชาชนและทรงเป็นผู้นำในการอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมของชาติ โดยมีกองทัพเป็นกลไกสำคัญกลไกหนึ่งในการทำงานพัฒนาชนบทเพื่อสร้างความมั่นคงของชาติภายใต้การนำของสถาบันพระมหากษัตริย์ กลายเป็นความหมายที่ได้รับการรับรู้อย่างเป็นรูปธรรมและมีพลังมากขึ้นในสังคมไทย