ร่องรอยหลักฐานสมัยทวารวดีในเมืองนครปฐม

บทคัดย่อ

เมืองนครปฐมโบราณ ปรากฏร่องรอยของชุมชนสืบเนื่องมาตั้งแต่สมัยต้น ประวัติศาสตร์ และมีพัฒนาการสืบเนื่อง เติบโตเป็นแว่นแคว้นหรืออาณาจักรในชื่อว่า “ทวารวดี” แม้ขณะนี้ยังไม่อาจระบุชัดเจนถึงเมืองศูนย์กลางของทวารวดี แต่ข้อ สันนิษฐานของนักวิชาการส่วนใหญ่ให้ความสำคัญกับเมืองโบราณ 3 แห่งในที่ราบลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยาและสาขา คือ เมืองอู่ทอง เมืองคูบัว และเมืองนครปฐมโบราณ เพราะมีร่องรอยความรุ่งเรืองทางศิลปวัฒนธรรมชัดเจนจนเกิดเป็นรูปแบบทางศิลปกรรมเฉพาะที่เรียกว่า ศิลปะทวารวดีโดยเฉพาะอย่างยิ่งจากการศึกษาขุดค้นเมืองโบราณนครปฐมได้พบร่องรอยคูน้ำคันดิน ศาสนสถานอันยิ่งใหญ่ โบราณวัตถุต่าง ๆ และศิลาธรรมจักรจำนวนมากกว่าที่พบในเมืองสมัยทวารวดีแห่งอื่น ๆ และเมื่อพิจารณาจากรูปแบบทางศิลปะและงานทางสถาปัตยกรรมแล้ว พบว่า ศิลปวัฒนธรรมที่นครปฐมได้พัฒนาขึ้น    ถึงขั้นที่เป็นแบบแผนแล้วแผ่อิทธิพลไปยังภูมิภาคอื่นทั้งทางด้านวัฒนธรรม และการเมือง โดยเฉพาะแผ่ไปยัง อู่ทอง และ  คูบัว ซึ่งอยู่ในลุ่มน้ำท่าจีน-แม่กลอง เช่น เดียวกัน อันเป็นสิ่งชี้ชัดว่าเมืองนครปฐมโบราณเป็นเมืองที่มีความสำคัญ และอาจเคยเป็นศูนย์กลางของรัฐทวารวดี อย่างน้อยในช่วงระยะเวลาหนึ่งที่มีอำนาจทางการ เมืองครอบคลุมตลอดลุ่มน้ำ    ท่าจีน-แม่กลอง