คุณลักษณะของผู้นำเพื่อเสริมสร้างวัฒนธรรมโรงเรียนบนฐานแนวคิดจากการสังเคราะห์ ภาวะผู้นําสามบุรุษแห่งสามก๊กและทฤษฎี Z ของวิลเลียม โออุชิ

ผู้แต่ง

อัครพล พรมตรุษ โรงเรียนสวรรค์อนันต์วิทยา 2 สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาสุโขทัย

คำสำคัญ:

วัฒนธรรมโรงเรียน, ทฤษฎี Z, ภาวะผู้นําสามบุรุษแห่งสามก๊ก

บทคัดย่อ

วัฒนธรรมโรงเรียน (school culture) เป็นสิ่งที่สะท้อนค่านิยม ความเชื่อ บรรทัดฐาน และรูปแบบการปฏิบัติที่สมาชิกในโรงเรียนยึดถือร่วมกัน โดยมีอิทธิพลต่อวิธีการจัดการเรียนการสอน การทำงานร่วมกันระหว่างครูและบุคลากร และบรรยากาศโดยรวมของโรงเรียน ส่งผลให้โรงเรียนแต่ละแห่งมีเอกลักษณ์และความแตกต่างเฉพาะตัว ทั้งนี้ ผู้นำองค์การมีอิทธิพลสำคัญต่อการสร้างวัฒนธรรมองค์การ ซึ่งในบทความนี้พิจารณาคุณลักษณะของผู้นำเป็น 2 มิติ ได้แก่ มิติการปฏิบัติตน และมิติการปฏิบัติงาน โดยใช้ฐานแนวคิดจากการสังเคราะห์ภาวะผู้นำสามบุรุษแห่งสามก๊ก (โจโฉ เล่าปี่ และซุนกวน) และทฤษฎี Z ของวิลเลียม โออุชิ สำหรับมิติการปฏิบัติตน ประกอบด้วย 4 คุณลักษณะ ได้แก่ 1) การสร้างมนุษยสัมพันธ์ 2) การเข้าใจสถานการณ์ 3) การควบคุมและเสริมแรงพฤติกรรม และ 4) การเป็นผู้แทนเชิงสัญลักษณ์ ส่วนมิติการปฏิบัติงาน ประกอบด้วย 8 คุณลักษณะ ได้แก่ 1) การสร้างเป้าหมายร่วมกัน 2) การส่งเสริมสนับสนุน 3) การตัดสินใจแบบมีส่วนร่วม 4) การสร้างความรู้สึกเป็นหนึ่งเดียว 5) การสร้างความไว้วางใจ 6) การควบคุมคุณภาพการทำงาน 7) การส่งเสริมการมีส่วนร่วม และ 8) การเสริมสร้างขวัญกำลังใจ

เอกสารอ้างอิง

ธัญวรัตน์ คงนุ่น. (2568). ปัจจัยที่ส่งผลต่อความสำเร็จในการสร้างวัฒนธรรมองค์กรด้านการบริหารความเสี่ยงในหน่วยงานของรัฐ. วารสารการจัดการและพัฒนาท้องถิ่น มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม, 5(1), 17-27.

ธีรศักดิ์ อุปรมัย อุปไมยอธิชัย และสุชาติ บางวิเศษ. (2563). การบริหารและการจัดการศึกษา สู่การพัฒนาที่ยั่งยืน. สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยนเรศวร.

สัมฤทธิ์ ทองทับ และอุทัย ภิรมย์รื่น. (2557). การพัฒนาวัฒนธรรมโรงเรียนเพื่อส่งเสริมคุณภาพการศึกษาของโรงเรียนระดับประถมศึกษาในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยการจัดการและเทคโนโลยีอีสเทิร์น, 11(1), 77-90.

สุนทร โครตบรรเทา. (2560). การบริหารการศึกษา หลักการและทฤษฎี (ฉบับปรับปรุง). สำนักพิมพ์ปัญญาชน.

สุภาณี สฤษฎ์วานิช. (2549). พฤติกรรมองค์การสมัยใหม่ : แนวคิดและทฤษฎี. โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.

เอกลักษณ์ เพ็งพรหม. (2568). ภาวะผู้นําสามบุรุษแห่งสามก๊ก: การวิเคราะห์จริยธรรมและกลยุทธ์. วารสารสถาบันพอดี, 2(7), 28-39.

Brown, A. D. (1998). Organisational Culture. (2nd ed). Pitman Publishing. pp. 9, 33.

Cooke, R. A., & Szumal, J. L. (1993). Measuring normative beliefs and shared behavioral expectations in organizations. PsychologicalReports. 72, 1299-1330.

Cooperation and its importance for Survival. McGraw-Hill.

Deal, T. E. & Kennedy, A. A. (1982). Corporate Cultures. The Rites and Rituals of Corporate

Demirhan, G. (2023). School Culture Types as Predictors of School Leadership Capacity. International Journal of Contemporary Educational Research, 10(3), 715–723. https://doi.org/10.52380/ijcer.2023.10.3.535

Hellriege, D., Slocum, J. W., & Woodman, R. W. (1998). Organizational Behaviour (8th ed.). New York: South-Western Publications.

Frost, P. J., Moore, L. F., Louis, M. R., Lundberg, C. C., & Martin, J. (Eds.). (1991). Reframing organizational culture. Sage Publications, Inc.

Greenberg, J., & Baron, R. A. (2008). Behavior in Organizations (9 ed.). Pearson Education Inc.

Handy, C. B. (1981). Understanding organization (second edition). Aylesbury: Hazell Watson Ltd. 176.

Hofstede, G. (1997). Culture and Organisations: Software of the Mind: Intercultural

Jerald, C. D. (2006). School culture: “The Hidden Curriculum”. Center for Comprehensive

Kilian, C. (1999). The Two Sides of the School Culture Coin. Technos, 8(3), 21-23.Life. Addison-Wesley, Reading, MA.

Lundy, O. & Cowling, A. (1996). Strategic human resource management. London: Routledge.

Ogbonna, E. (1992). Managing Organisational Culture: Fantasy or Reality?. Journal of Human Resource Management. Volume 3, Number 2, pp. 42-54.

Ouchi, W. G. (1993). Theory Z: How American Business Can meet the Japanese Challenge. New York: Avon Book.

Patterson, K. J. (1988). School culture. San Francisco: Jersey Bass.

Pheysey, D. C. (1993). Organizational cultures: Types and transformations. London: Routledge. School Reform and Improvement. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED495013.pdf.

Sergiovanni, T. J. (1995). The principalship: A reflective practice perspective. Needham, MA: Allyn and Bacon.

Setiawan, H. C. B., Kurniawan, A., & Komara, B. D. (2021, October). Implementation of theory Z William Ouchi in pesantrenprenur: study on organizational culture. In 1st UMGESHIC International Seminar on Health, Social Science and Humanities (UMGESHIC-ISHSSH 2020) (pp. 342-349). Atlantis Press. South-Western College Pub.

Sun, S. (2008). Organizational culture and its themes. International Journal of Business and Management, 3(12), 137–141. https://doi.org/10.5539/ijbm.v3n12p137.

Tsai Y. (2011). Relationship between organizational culture, leadership behavior and job satisfaction. BMC health services research, 11, 98. https://doi.org/10.1186/1472-6963-11-98.

Vries, M. F., & Miller, D. (1986). Personality, culture, and organization. The Academy of Management Review, 11(2), 266-279.

Westbrook, J. D. (1993). Organizational culture and its relationship to TQM. Industrial Management, 35(1), 1-3.

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

12/18/2025

รูปแบบการอ้างอิง

พรมตรุษ อ. (2025). คุณลักษณะของผู้นำเพื่อเสริมสร้างวัฒนธรรมโรงเรียนบนฐานแนวคิดจากการสังเคราะห์ ภาวะผู้นําสามบุรุษแห่งสามก๊กและทฤษฎี Z ของวิลเลียม โออุชิ . วารสารการบริหารการศึกษา มหาวิทยาลัยศิลปากร, 16(2), ก1-ก18. สืบค้น จาก https://so02.tci-thaijo.org/index.php/EdAd/article/view/282657