รูปแบบการพัฒนาคุณลักษณะผู้นำแบบไทยอันพึงประสงค์ของผู้บริหารสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา มัธยมศึกษา ภาคกลาง

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ คือ เพื่อศึกษาสภาพคุณลักษณะผู้นำแบบไทยอันพึงประสงค์ของผู้บริหารสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา มัธยมศึกษา ภาคกลาง เพื่อพัฒนาคุณลักษณะผู้นำแบบไทยอันพึงประสงค์ของผู้บริหารสถานศึกษา เพื่อนำเสนอรูปแบบการพัฒนาคุณลักษณะผู้นำแบบไทยอันพึงประสงค์ของผู้บริหารสถานศึกษา ซึ่งผู้วิจัยได้ใช้ระเบียบวิธีการวิจัยแบบผสม ได้แก่ การวิจัยเชิงปริมาณ ด้วยวิจัยเชิงสำรวจแจกแบบสอบถาม จากกลุ่มตัวอย่างจำนวนทั้งสิ้น ๑๖๐ คน/รูป โดยใช้สถิติ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย และค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการวิจัยเชิงคุณภาพ ด้วยการสัมภาษณ์พระสังฆาธิการ ผู้บริหารสถานศึกษา ๑๐ รูป/คน และการสนทนากลุ่มโดยอิงผู้เชี่ยวชาญ จำนวน ๙ ท่าน โดยการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหา

ผลการวิจัยพบว่า

๑. สภาพการศึกษาคุณลักษณะผู้นำแบบไทยอันพึงประสงค์ของผู้บริหารสถานศึกษา ทั้ง ๗ ด้าน พบว่า ๑) คุณลักษณะด้านบุคลิกภาพที่ดี ตามมารยาทไทย ๒) คุณลักษณะด้านเทคนิคการบริหารงานแบบไทย ๓) คุณลักษณะด้านวิสัยทัศน์กว้างไกล ทางการศึกษา ๔) คุณลักษณะด้านความสามารถในการบริหารแบบไทย ๕( คุณลักษณะด้านมนุษย์สัมพันธ์แบบไทย ๖) คุณลักษณะด้านทักษะทางสังคมที่เหมาะสมแบบไทย และ ๗) คุณลักษณะด้านคุณธรรม การครองตน ครองคน ครองงาน ในภาพรวม คุณธรรมและจริยธรรมของผู้บริหารสถานศึกษาลดน้อยลง ในด้านคุณลักษณะภาวะผู้นำการเป็นแบบอย่างที่ดี

๒. การพัฒนาคุณลักษณะผู้นำแบบไทยอันพึงประสงค์ของผู้บริหารสถานศึกษา พบว่า ควรมีการพัฒนาคุณลักษณะผู้นำแบบไทยอันพึงประสงค์ ๑( ด้านบุคลิกภาพที่ดี ตามมารยาทไทย ต้องพัฒนาตนเอง ให้เป็นผู้ที่มีบุคลิกภาพที่ดี ด้วยการเสริมสร้างคุณลักษณะภาวะผู้นำแบบไทย ในการดำรงตนเป็นแบบอย่างที่ดี ๒) ด้านทักษะความสามารถในการบริหารสถานศึกษา ต้องมีทักษะในการจัดการและการจูงใจ สนับสนุนให้ผู้ร่วมงานหรือผู้ใต้บังคับบัญชาเข้ารับการอบรมพัฒนาตนเอง ๓( ด้านทักษะทางสังคมที่เหมาะสมแบบไทย ต้องยึดหลักเศรษฐกิจพอเพียงในการดำเนินชีวิต รักษาสืบทอดวัฒนธรรม และขนบธรรมเนียมประเพณีของไทยเอาไว้ ๔( ด้านวิสัยทัศน์กว้างไกลทางการศึกษา ควรมีการกำหนดวิสัยทัศน์ที่ทันสมัยรองรับทันต่อการเปลี่ยนแปลง โดยคำนึงถึง เรื่องวัฒนธรรม ถือ

หลักคุณธรรมจริยธรรมในการบริหาร ยึดหลักอาวุโสพร้อม ทั้งเน้นให้มีความซื่อสัตย์ จงรักภักดี ๕) ด้านเทคนิคการบริหารงานแบบไทย ต้องมีเทคนิคสำคัญที่จะช่วยผู้บริหารในการประเมินสิ่งแวดล้อมขององค์การ และการตรวจสอบสิ่งแวดล้อมขององค์การอยู่เสมอ ๖( ด้านมนุษย์สัมพันธ์แบบไทย ต้องยกย่องให้เกียรติผู้ร่วมงานและผู้ใต้บังคับบัญชา และ ๗) ด้านศีลธรรมขั้นพื้นฐาน ในด้านการครองตน ครองคน และครองงาน เป็นผู้ที่ยึดมั่นในคุณธรรมจริยธรรม ในการดำรงตนและประพฤติปฏิบัติอย่างถูกต้องเหมาะสมทั้งตามกฎหมาย คุณธรรม จรรยาบรรณแห่งวิชาชีพ

๓. รูปแบบการพัฒนาคุณลักษณะผู้นำแบบไทยอันพึงประสงค์ของผู้บริหารสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา มัธยมศึกษา ภาคกลาง พบว่า ๑. ด้านจักขุมา การส่งเสริมการศึกษาด้านศีลธรรมของผู้บริหารสถานศึกษา ด้านศีล ๕ ในการบริหารตน ด้านสมาธิ พบว่า ฝึกอบรมสมาธิ การสัมมนา ด้านปัญญา พบว่า ทำให้กล้าตัดสินใจ สามารถในการแก้ปัญหา ๒. ด้านวิธูโร  การส่งเสริมการฝึกอบรมศีล หลักสังคหวัตถุ ๔ ในการบริหารคน ด้านสมาธิ พบว่า ทำให้มีความเพียรพยายามที่จะทำงานให้สำเร็จตามเป้าหมายที่ตั้งไว้ ด้านปัญญา พบว่า สามารถบริหารงานได้ยืดหยุ่นตามสถานการณ์ที่เกิดขึ้นอย่างรอบคอบ และ ๓. ด้านนิสสยสัมปันโน ส่งเสริมการฝึกอบรมศีล หลักอิทธิบาท ๔ ในด้านการบริหารงาน ด้านสมาธิ พบว่า การพัฒนาสมาธิ เป็นผู้ให้กำลังใจ ด้านปัญญา พบว่า ให้คุณภาพชีวิตที่ดีกับบุคลากร โดยได้องค์ความรู้เป็นรูปแบบจำลอง CTHR = SA Model