การคิดเชิงออกแบบบนฐานทุนชุมชนเมืองเพื่อการพัฒนา สัมมาชีพที่ยั่งยืน

บทคัดย่อ

การวิจัยมุ่งวิเคราะห์ทุนชุมชนเมืองด้วยการคิดเชิงออกแบบที่มีฐาน 3 ห่วงความรู้จากการเรียนการสอน การวิจัย และการบริการวิชาการแก่สังคมเพื่อการพัฒนาสัมมาชีพให้ครัวเรือนรายได้น้อยในชุมชนวัดสวัสดิ์วารีสีมาราม เขตดุสิต กรุงเทพมหานคร โดยกลุ่มปฏิบัติการวิจัยแบบมีส่วนร่วมกับกลุ่มครัวเรือนรายได้น้อย ผู้นำชุมชน อาสาสมัครสาธารณสุข กลุ่มผู้สูงอายุ และกลุ่มผู้ประกอบการร้านค้าในชุมชน จำนวน 30 คน ด้วยการสัมภาษณ์ การสังเกตแบบมีส่วนร่วม การสนทนากลุ่มย่อย การจัดบริการวิชาการแก่สังคม วิเคราะห์เชิงเนื้อหา พบว่า การเข้าใจเข้าถึง (Empathize) ชุมชนวัดสวัสดิ์วารีสีมาราม เป็นชุมชนเมืองที่มีลักษณะแบบ “บวร” บ้าน วัด โรงเรียน การอยู่ร่วมกันของประชาชนมีต้นทุนวิถีชีวิตอยู่เกื้อกูลกันมานานกว่า 191 ปี จึงนิยาม (Define) ชัดว่าผู้คนมีวิถีชีวิตคนเมืองทั่วไปต้องตื่นเช้ากลับบ้านมืด ระหว่างวันมีกลุ่มผู้หญิงเป็นผู้นำรับภาระหน้าที่หลักในการพัฒนาชุมชนซึ่งเป็นจิตอาสาและเป็นแม่เลี้ยงเดี่ยว คนว่างงาน เกษียณอายุเป็นแม่บ้าน แต่มีพลังในการทำงานแต่ไม่มีงานทำสร้างรายได้ สู่การระดมความคิด (Ideate) ความรู้จากการเรียนการสอนในศาสตร์การพัฒนาสัมมาชีพ ผสมการวิจัยเพื่อท้องถิ่น ผสานการบริการวิชาการแก่สังคมที่เป็นยุทธศาสตร์ราชภัฏพัฒนาคุณภาพชีวิตเศรษฐกิจฐานราก เพื่อสร้างตัวแบบ (Prototype) ที่ผลิตภัณฑ์ขนมไทยใบตอง และน้ำพริกมะขามอ่อนผัด ที่นำไปสู่การทดลอง (Test) ทำและจำหน่ายในชุมชนวัดสวัสดิ์วารีสีมาราม การสร้างสรรค์มูลค่าเพิ่มออกแบบโลโก้เรื่องเล่าอัตลักษณ์ชุมชน ถอดบทเรียน (After action review) ในการสร้างกระบวนการสัมมาชีพในการพัฒนาที่ยั่งยืน