กระบวนการเรียนรู้การลดต้นทุนการผลิตข้าวของชาวนาตำบลป่าซาง อำเภอเวียงเชียงรุ้ง จังหวัดเชียงราย

บทคัดย่อ

การวิจัยเรื่องกระบวนการเรียนรู้การลดต้นทุนการผลิตข้าวของชาวนาตำบลป่าซาง อำเภอเวียงเชียงรุ้ง จังหวัดเชียงราย มีวัตถุประสงค์เพื่อให้ชาวนาในตำบลป่าซาง อำเภอเวียงเชียงรุ้ง จังหวัดเชียงราย เรียนรู้วิธีการลดต้นทุนการผลิตข้าวอย่างถูกวิธี ประชากรและกลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการศึกษาครั้งนี้ คือ ชาวนาที่ขึ้นทะเบียนผู้ผลิตข้าวจากสำนักงานเกษตรอำเภอเวียงเชียงรุ้ง จังหวัดเชียงราย จำนวน 70 คน ผลการศึกษา พบว่า เป็นหญิง 38 ราย เป็นชาย 32 ราย พันธุ์ข้าวที่ปลูกส่วนใหญ่เป็น กข 6 (ร้อยละ 62.86) ทำนาปี มีพื้นที่นา 1-10 ไร่ (ร้อยละ 58.57) พื้นที่นาเป็นที่ลุ่ม (ร้อยละ 70) วิธีการปลูกเป็นนาดำ (ร้อยละ 58.57) สาเหตุที่ปลูกแบบนาดำ คือ ทำตาม ๆ กันมาทำนาปีละ 1 ครั้ง แหล่งน้ำที่ใช้คือ น้ำฝน ปริมาณข้าวที่เก็บเกี่ยวได้ในปีเพาะปลูก 2561 น้อยกว่า 5, 000 กิโลกรัม (ร้อยละ 58.57) เก็บเมล็ดพันธุ์ไว้ทำพันธุ์ประมาณ 51-100 กิโลกรัม วัชพืชที่คลุมดินปล่อยให้พืชขึ้นเอง (ร้อยละ 95.71) ไม่เผาฟางข้าวก่อนปลูกข้าว (ร้อยละ 72.86) ต้นทุนการผลิตข้าวนาดำก่อนเข้าโครงการ 3, 290 บาท/ไร่ นาหว่าน 3, 420 บาท/ไร่ ชาวนาได้รับการอบรมให้ความรู้วิธีการลดต้นทุนการผลิต 8 ขั้นตอน คือ 1) การคัดเลือกเมล็ดพันธุ์ข้าว 2) การเตรียมดิน 3) การกำจัดวัชพืช 4) การใช้ปุ๋ยเคมี ปุ๋ยอินทรีย์ 5) การป้องกันและกำจัดศัตรูข้าว 6) การจัดการน้ำอย่างเหมาะสม 7) หลักการเก็บเกี่ยว 8) การทำบัญชีฟาร์ม โดยก่อนการเข้าร่วมโครงการอบรม ชาวนามีความรู้กระบวนการลดต้นทุนการผลิตข้าวอยู่ในระดับปานกลาง (2.41) ผลการเรียนรู้หลังจากเข้าร่วมโครงการชาวนามีความรู้ในภาพรวมอยู่ในระดับมาก (3.42) หลังโครงการต้นทุนนาดำ 3,050 บาท/ไร่ ต้นทุนนาหว่าน 3,060 บาท/ไร่ ผลจากการอบรมครั้งนี้ส่งผลให้เพิ่มความสามารถในการบริหารจัดการต้นทุน อันจะนำไปสู่การลดต้นทุนการผลิตต่อไป