กระบวนการจิตตปัญญาศึกษาวิถีพุทธ เพื่อพัฒนาชุมชนที่ยั่งยืน

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษากระบวนการเรียนรู้ด้วยจิตตปัญญาศึกษาวิถีพุทธ ในชุมชนตำบลวังหิน อำเภอบ้านไร่ จังหวัดอุทัยธานี เพื่อสร้างองค์ความรู้ ความดี ความงาม ความจริง เกิดปัญญาและชีวิตสันติสุขที่ยั่งยืน และเพื่อเป็นชุมชนต้นแบบแก่ชุมชนทั่วประเทศ การวิจัยนี้เป็นการวิจัยแบบผสม (Mixed Method Research) ใช้วิธีการวิจัยเชิงปริมาณ (Quantitative Method) และวิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Method) กลุ่มตัวอย่างในการวิจัย คือ ชุมชนตำบลวังหิน อำเภอบ้านไร่ จังหวัดอุทัยธานี โดยการสุ่มด้วยวิธีการสุ่มตัวอย่างแบบง่าย (Simple random sampling) การวิจัยเชิงปริมาณ ในระยะที่ 1 ประชากรจำนวน 362 ราย ระยะที่ 2 ประชากรผู้เข้าร่วมกิจกรรมอบรมตามกระบวนการจิตตปัญญาศึกษา จำนวน 150 ราย การเก็บข้อมูลและนำมาวิเคราะห์ในระยะที่ 1 ได้จำนวน 300 ชุด คิดเป็นร้อยละ 82.87 และในระยะที่ 2 ได้จำนวน 150 ชุด สำหรับการวิจัยเชิงคุณภาพเก็บรวบรวมข้อมูล จากผู้ให้ข้อมูลหลักคือ กลุ่มผู้เข้าอบรมจิตภาวนา พระภิกษุ และผู้นำชุมชน จำนวน 10 ราย รวบรวมข้อมูลโดยใช้การสัมภาษณ์เชิงลึก การสนทนากลุ่ม และการสังเกต การศึกษากระบวนการจิตตปัญญาวิถีพุทธผ่านกิจกรรมสุนทรียสนทนา พบว่า ในระดับครอบครัวและชุมชนโดยภาพรวม 1. ด้านความรู้ เรื่องศีล สมาธิ ปัญญา ไตรลักษณ์ เบญจขันธ์(ขันธ์ 5) โลกธรรม 8 อริยสัจ 4 มีความรู้ความเข้าใจน้อย ถึงน้อยมาก 2. ด้านเชิงปฏิบัติการกิจกรรมอบรมจิตภาวนาสมาธิเพื่อผ่อนคลายรักษาสุขภาพกายและจิตโดยองค์รวม เกษตรวิถีพุทธ และจิตอาสาเพื่อสังคมโดยภาพรรวมเห็นด้วยกับการอบรมจิตภาวนาสมาธิเพื่อผ่อนคลายรักษาสุขภาพกายและจิตโดยองค์รวม การรักษาศีล 5 ให้บริสุทธิ์ การให้ทานตามศรัทธา (ความเหมาะสม) การไหว้พระ สวดมนต์เป็นประจำ การฝึกสมาธิเพื่อผ่อนคลายรักษาสุขภาพกายและจิตโดยองค์รวมเป็นประจำทุกวัน การงดเว้นอบายมุขทั้งปวงการดำเนินชีวิตตามหลักทางสายกลาง สัมมาทิฏฐิ (ความเห็นถูกต้อง) สัมมาสังกัปปะ (ความคิดถูกต้อง) สัมมาวาจา (เจรจาถูกต้อง) สัมมากัมมันตะ (ประพฤติถูกต้อง) สัมมาอาชีวะ (ประกอบอาชีพที่ถูกต้อง) สัมมาวายามะ (เพียรถูกต้อง) สัมมาสติ (ระลึกถูกต้อง) สัมมาสมาธิ (ตั้งมั่นใน ความดี) 3. การสัมภาษณ์ พบว่าการฝึกอบรมจิตตศึกษาวิถีพุทธ เป็นการเข้าถึงจิตใจ หรือจิตวิญญาณของความเป็นมนุษย์หรือคนการพัฒนาจิตใจ มีการเสียสละ มีจิตเมตตาและจะต้องมีการปฏิบัติอย่างต่อเนื่องจะได้ผลดีที่สุด เป็นการสร้างองค์ความรู้ ความดี ความงาม ความจริงเกิดปัญญาและชีวิตสันติสุขที่ยั่งยืน