แนวทางการพัฒนากลไกการจัดทำและติดตามการบริหารงบประมาณภาครัฐ: ข้อค้นพบจากการดำเนินงานของคณะกรรมาธิการติดตามบริหารงบประมาณ วุฒิสภา

บทคัดย่อ

บทความนี้มุ่งศึกษาบริบทของการจัดทำและติดตามการบริหารงบประมาณภาครัฐภายใต้อำนาจหน้าที่ของวุฒิสภา ตามรัฐธรรมนูญผ่านการดำเนินการของคณะกรรมาธิการติดตามบริหารงบประมาณ วุฒิสภา ซึ่งเป็นกลไกหนึ่งที่สำคัญในเชิงปฏิบัติ โดยมีวัตถุประสงค์ คือ 1) การทำความเข้าใจกรอบการดำเนินงานของงบประมาณภาครัฐ 2) ศึกษาปัญหาและอุปสรรคจากโครงการที่คณะกรรมาธิการฯ ได้ติดตามผลการดำเนินการด้านงบประมาณจากโครงการและหน่วยงานที่ขอรับงบประมาณ และ 3) สังเคราะห์แนวทางพัฒนากลไกการบริหารงบประมาณซึ่งเป็นทรัพยากรหลักให้มีประสิทธิภาพ โปร่งใส และสอดคล้องกับความต้องการของประชาชนจากการศึกษาพบว่า แม้ระบบงบประมาณของไทยจะมีกลไกกำกับหลายระดับ หากแต่ยังประสบปัญหาสำคัญ เช่น การจัดทำงบประมาณที่ไม่สอดคล้องกับยุทธศาสตร์ชาติ และความต้องการของพื้นที่และประชาชน โครงการที่เกี่ยวกับก่อสร้างพื้นฐานไม่สามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้จริง ปัญหาจากระบบจัดซื้อจัดจ้างและ e-bidding ที่ก่อให้เกิดการทิ้งงาน งานไม่สำเร็จรวมถึงการติดตามและประเมินผลที่ยังขาดการเชื่อมโยงเชิงคุณภาพ นอกจากนี้ยังสะท้อนข้อจำกัดเชิงโครงสร้าง เช่น ขั้นตอนบางอย่างซ้ำซ้อนในขณะที่ยังขาดข้อมูลที่บูรณาการและกระบวนการมีส่วนร่วมของประชาชน ข้อค้นพบนำไปสู่ข้อเสนอแนวทางพัฒนากลไกในการจัดทำและติดตามงบประมาณภาครัฐ คือ 1) การปรับปรุงขั้นตอนการจัดทำงบประมาณให้มีการประเมินความคุ้มค่าตั้งแต่ระดับแผน 2) สร้างกลไกส่งเสริมให้เกิดการจัดทำงบประมาณอย่างมีส่วนร่วมโดยส่งเสริมการมีส่วนร่วมของประชาชนตั้งแต่กระบวนการทบทวนและวางแผนงบประมาณ และ 3) พัฒนาระบบการติดตามตรวจสอบให้ครอบคลุมทุกมิติของวงจรงบประมาณ โดยสรุป แนวทางเหล่านี้จะช่วยพัฒนากลไกในการบริหารงบประมาณภาครัฐในเชิงนโยบายให้มีความเป็นระบบ โปร่งใส และตอบสนองต่อประโยชน์สาธารณะอย่างตรงเป้าหมาย เป็นการยกระดับธรรมาภิบาลในกระบวนการนโยบายที่จะเสริมสร้างความเชื่อมั่นของประชาชนและนำไปสู่การบริหารงบประมาณของรัฐได้อย่างคุ้มค่าและมีประสิทธิภาพ