การพัฒนาการปฏิบัติการจิตวิทยาทางทหาร: แนวทางเชิงกลยุทธ์และการเสริมสร้างสมรรถนะ ภายใต้มุมมองด้านความมั่นคงของชาติ
คำสำคัญ:
การปฏิบัติการจิตวิทยาทางทหาร, กลยุทธ์การปฏิบัติการจิตวิทยา, ความมั่นคงของชาติบทคัดย่อ
บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์แนวทางการปฏิบัติการจิตวิทยาทางทหาร เพื่อนำเสนอแนวทางเชิงกลยุทธ์ และเสริมสร้างสมรรถะของการปฏิบัติการนี้สำหรับการนำไปใช้สร้างความเข้าใจ ความเชื่อมั่นลดความหวาดระแวงระหว่างกองทัพกับประชาชน โดยเฉพาะพื้นที่ที่มีความขัดแย้งด้วยการถอดบทเรียนจากการดำเนินงานของทัพเรือภาคที่ 1 นำไปวิเคราะห์ภายใต้แนวคิดด้านความมั่นคงของชาติร่วมกับทฤษฎีการโน้มน้าวใจ ทฤษฎีความร่วมมือเชิงยุทธศาสตร์ และแนวคิดด้านภาพลักษณ์และการสื่อสารที่เกี่ยวข้อง เพื่อสังเคราะห์ให้ได้แนวทางการปฏิบัติการจิตวิทยาทางทหารที่จะสามารถสร้างความมั่นคงของชาติได้ ผลการศึกษาพบว่า การปฏิบัติการจิตวิทยาทางทหารสามารถเสริมสร้างความเข้าใจ ความร่วมมือและจิตสำนึกด้านความมั่นคงของชาติอย่างเป็นรูปธรรมผ่านกิจกรรมการประชาสัมพันธ์ การฝึกอบรม โครงการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมและการจัดการภัยพิบัติทางทะเล รวมไปถึงการสร้างและพัฒนาเครือข่ายมวลชนร่วมกับภาคประชาสังคม นอกจากนั้น ยังสามารถใช้เป็นเครื่องมือในการพัฒนาสังคมอย่างยั่งยืนได้ ทั้งนี้ ข้อเสนอเชิงกลยุทธ์และแนวทางพัฒนาสมรรถนะ ได้แก่ 1) การส่งเสริมบูรณาการกับภาคพลเรือน 2) ปรับบทบาทจากการชี้นำสู่การโน้มน้าวและเน้นการสร้างการมีส่วนร่วม 3) เสริมสร้างภาพลักษณ์ของกองทัพในฐานะพันธมิตรเพื่อการพัฒนา 4) พัฒนาองค์ความรู้และสมรรถนะบุคลากรด้านจิตวิทยาทางทหารให้ทันต่อภัยคุกคามยุคใหม่ 5) กำหนดยุทธศาสตร์การสื่อสารที่เชื่อมโยงกับนโยบายและเป้าหมายด้านความมั่นคงของชาติ 6) วางระบบการประเมินผลและกลไกการเรียนรู้จากภาคสนาม ซึ่งสรุปได้ว่าแนวทางการพัฒนาการปฏิบัติการจิตวิทยาทางทหารควรได้รับการพัฒนาในเชิงระบบเพื่อเป็นเครื่องมือลดความขัดแย้งเสริมสร้างความเข้าใจ ความมั่นคงแบบองค์รวมและส่งเสริมสันติภาพอย่างยั่งยืน
เอกสารอ้างอิง
กองบัญชาการกองทัพไทย. (2566). การปฏิบัติการสารสนเทศระดับยุทธศาสตร์ (Strategic Information Operation) [เอกสารภายใน]. กองบัญชาการกองทัพไทย.
กุสตาฟ เลอ บง. (2560). จิตวิทยาฝูงชน. (มิสเตอร์ ลอเรนซ์, ผู้แปล). ห้างหุ้นส่วนสามัญบุคคล ซี.เจบุ๊คส์. (ต้นฉบับพิมพ์ปี1895)
ณัฎฐนันท์ ธนัญชัย. (2560). การจัดกลยุทธ์ของสถาบันจิตวิทยาความมั่นคง. [วิทยานิพนธ์รัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต]มหาวิทยาลัยบูรพา.
ประภากร เพ็งวิภาส, วราภรณ์ ทรัพย์รวงทอง, และ มยุรี รัตนเสริมพงศ์. (2564). การศึกษาความต้องการพัฒนาสมรรถนะของข้าราชการทหารกองร้อยปฏิบัติการจิตวิทยา กองพันปฏิบัติการจิตวิทยา จังหวัด ลพบุรี. วารสารปรัชญา ปริทรรศน์, 26(2), 145-155.
พิพัฒน์ นาคประยูร. (2558). ความพึงพอใจของประชาชนต่อการปฏิบัติการจิตวิทยาของหมวดปฏิบัติการจิตวิทยา กองกำลังด้านจันทบุรี-ตราด กรณีศึกษา: พื้นที่ ชายแดน ไทย-กัมพูชา อำเภอ โป่งน้ำร้อน จังหวัดจันทบุรี. [วิทยานิพนธ์รัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต] มหาวิทยาลัยบูรพา.
โรงเรียนเสนาธิการทหารบก. (2557). การปฏิบัติการจิตวิทยาสนับสนุนการปฏิบัติการพิเศษ [เอกสารประกอบการบรรยายวิชาส่วนปฏิบัติการพิเศษ].
วิลาวัณย์ ยี่ทอง. (2556). บทบาทของรัฐบาลพลเรือนในการสร้างดุลยภาพความสัมพันธ์ระหว่างพลเรือนและทหารในกระบวนการพัฒนาประชาธิปไตย (ปริญญาดุษฎีบัณฑิต). จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
วีรภัทร กาญจนามงคลชัย และ วิจิตรา ศรีสอน. (2566). แนวทางในการพัฒนาโครงการจิตอาสาเราทำความดีด้วยหัวใจของกองพันทหารสื่อสารที่ 21 กองทัพภาคที่ 1. วารสารการบริหารนิติบุคคลและนวัตกรรมท้องถิ่น, 9(8), 736–745.
ศักดิพัฒน์ มหานิยม. (2563). แนวทางการพัฒนาสมรรถนะในงานด้านกิจการพลเรือนของชุดปฏิบัติการกิจการพลเรือนในพื้นที่ชายแดน: กรณีศึกษากองกำลังผาเมือง [การค้นคว้าอิสระระดับมหาบัณฑิต]. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. https://ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2020/TU_2020_6203010555_13645_14519.pdf
สถาบันจิตวิทยาความมั่นคง สถาบันวิชาการป้องกันประเทศ. (2562). หลักสูตรการสื่อสารทางยุทธศาสตร์และปฏิบัติการข่าวสาร. สถาบันวิชาการป้องกันประเทศ.
สุชาติ บำรุงสุข. (21 พฤษภาคม 2563). การปฏิบัติการจิตวิทยา: นิยามและความหมาย. มติชนสุดสัปดาห์. https://www.matichon.co.th/weekly/featured/article_298506
สุวิชชญา จันทรปิฎก. (2560). การจัดรูปแบบความร่วมมือพลเรือนและทหารของประเทศไทยภายใต้ความตกลงอาเซียน ว่าด้วยการจัดการภัยพิบัติและการตอบโต้สถานการณ์ฉุกเฉิน (AADMER) [วิทยานิพนธ์รัฐศาสตรมหาบัณฑิต] มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
Australian Army. (2023). Civil military cooperation in complex emergencies. Australian Army Journal, 6(1). https://researchcentre.army.gov.au/library/australian-army-journal-aaj/volume-6-number-1/civil-military-cooperation-complex-emergencies
Berzina, I. (2020). From “total” to “comprehensive” national defence. Journal on Baltic Security, 6, 1–13.
Bollen, Y. J., & Kalkman, J. P. (2022). Civil–military cooperation in disaster and emergency response: Practices, challenges, and opportunities. Journal of Advanced Military Studies, 13(1), 59-77. https://doi.org/10.21140/mcuj.20221301004
Cialdini, R. B. (1984). Influence: The psychology of persuasion. Harper Business.
Corman, S. R. (2006). Credibility in the global war on terrorism: Strategic principles [White paper]. Consortium for Strategic Communication, Arizona State University.
Goldstein, F. L., & Findley, B. F. (1996). Psychological Operations: Principles and Case Studies. Air University Press. https://apps.dtic.mil/sti/tr/pdf/ADA316643.pdf
Grigalashvili, V. (2023). Total defence: A comprehensive approach to national defence governance. International Journal of Scientific and Management Research, 6(5), 240–248. https://doi.org/10.37502/IJSMR.2023.6511
Joint Chiefs of Staff. (2010). Joint Publication 3 13.2: Military information support operations. Department of Defense. https://irp.fas.org/doddir/dod/jp3-13-2.pdf
Lawniczak, B. A. (2025). Being believed: Persuasion and the narrative in military operations. Joint Force Quarterly, 116(1), 44–50.
Lee, Seon. (2020). Strategic Psychological Operations capability development: Why is it taking so long? [Master’s thesis, Naval Postgraduate School]. https://apps.dtic.mil/sti/trecms/pdf/AD1126976.pdf
NATO Civil Military Cooperation Centre of Excellence. (2025). The evolution of civil military cooperation. https://www.cimic-coe.org/wp-content/uploads/2025/03/Factsheet_The-Evolution-of-Civil-military-Cooperation.pdf
Nye, J. S. (2004). Soft power: The means to success in world politics. Public Affairs.
Petty, R. E., & Cacioppo, J. T. (1986). The Elaboration Likelihood Model of Persuasion. Advances in Experimental Social Psychology, 19, 123-205.
Tillberg, L. V., Berndtsson, J., & Tillberg, P. (2025). Navigating collaboration: Understanding civil–military interactions in Swedish total defence from a security network perspective. Scandinavian Journal of Military Studies, 8(1), 40–56. https://sjms.nu/articles/10.31374/sjms.288
U.S. Department of Defense. (2023). Strategy for operations in the information environment. https://www.defense.gov/News/Releases/Release/Article/3592788/dod-announces-release-of-2023-strategy-for-operations-in-the-information-enviro/
United States Air Force. (2016). The tongue and quill (Chap. 5). https://www.178wing.ang.af.mil/Portals/69/documents/afh33-337.pdf
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 สหศาสตร์: วารสารสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
สหศาสตร์: วารสารสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ ให้ความสำคัญกับการคุ้มครองลิขสิทธิ์และสิทธิของผู้นิพนธ์ในการเผยแพร่ผลงานวิชาการ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อส่งเสริมความโปร่งใส ความถูกต้องตามหลักวิชาการ และสอดคล้องกับแนวปฏิบัติสากล ทั้งนี้ วารสารกำหนดนโยบายดังต่อไปนี้
|
1. การยอมรับเงื่อนไขการเผยแพร่ - ผู้นิพนธ์ที่ส่งบทความเพื่อตีพิมพ์ ต้องปฏิบัติตามนโยบายและเงื่อนไขการเผยแพร่ของวารสารโดยเคร่งครัด - การส่งบทความถือเป็นการยอมรับให้นำบทความเข้าสู่กระบวนการพิจารณาและการเผยแพร่ตามมาตรฐานของวารสาร |
|
2. การโอนลิขสิทธิ์ - เมื่อบทความได้รับการตอบรับเพื่อตีพิมพ์ ผู้เขียนโอนลิขสิทธิ์ของบทความให้แก่วารสาร - วารสารมีสิทธิ์เผยแพร่ ทำซ้ำ และเผยแพร่บทความในทุกรูปแบบ ทั้งสิ่งพิมพ์ เว็บไซต์ และสื่อออนไลน์อื่น ๆ |
|
3. สิทธิ์ของผู้นิพนธ์หลังการโอนลิขสิทธิ์ - ผู้นิพนธ์ยังคงมีสิทธิ์ใช้บทความเพื่อวัตถุประสงค์ทางวิชาการ เช่น การสอน การวิจัยส่วนบุคคล การใช้ประกอบวิทยานิพนธ์ หรือการเผยแพร่ในแพลตฟอร์มที่ไม่ใช่เชิงพาณิชย์ - การนำบทความไปใช้เพื่อวัตถุประสงค์เชิงพาณิชย์ ต้องได้รับอนุญาตจากวารสารก่อนเป็นลายลักษณ์อักษร |
|
4. การเผยแพร่ภายใต้สัญญาอนุญาตสาธารณะ (Creative Commons License) - บทความทั้งหมดในวารสารจะเผยแพร่ภายใต้สัญญาอนุญาต Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) - บุคคลอื่นสามารถเผยแพร่หรือแบ่งปันบทความได้โดยต้องให้เครดิตแก่ผู้นิพนธ์ต้นฉบับ แต่ห้ามแก้ไข ดัดแปลง หรือใช้ในเชิงพาณิชย์ |
|
5. ความถูกต้องของเนื้อหาและการใช้สื่อจากบุคคลที่สาม - ผู้เขียนต้องรับรองว่าบทความที่ส่งเพื่อตีพิมพ์เป็นผลงานต้นฉบับของตนเอง ไม่ได้ส่งซ้ำซ้อน (duplicate submission) และไม่ละเมิดลิขสิทธิ์หรือคัดลอกผลงานของผู้อื่น รวมถึงไม่มีการปลอมแปลงข้อมูล การตีพิมพ์ซ้ำ หรือการกระทำใด ๆ ที่ขัดต่อหลักจริยธรรมทางวิชาการ - ผู้เขียนต้องรับผิดชอบในการขออนุญาตใช้สื่อจากบุคคลที่สาม เช่น ภาพ ตาราง หรือกราฟิก และต้องอ้างอิงหรือให้เครดิตอย่างถูกต้องน |
|
6. ข้อจำกัดความรับผิดชอบ (Disclaimer) - บทความที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสารสหศาสตร์: วารสารสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสาร - ข้อความ ข้อมูล และข้อคิดเห็นที่ปรากฏในบทความเป็นความรับผิดชอบของผู้เขียนแต่ละท่านโดยตรง มิได้สะท้อนถึงทัศนะหรือจุดยืนของกองบรรณาธิการหรือหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง - หากบทความมีข้อผิดพลาดหรือการละเมิดสิทธิ์ใด ๆ ความรับผิดชอบทั้งหมดเป็นของผู้เขียนแต่เพียงผู้เดียว - การนำบทความไปใช้ในเชิงพาณิชย์ ต้องได้รับอนุญาตเป็นลายลักษณ์อักษรจากบรรณาธิการวารสารก่อน ทั้งนี้ ผู้ขออนุญาตต้องจัดทำคำชี้แจงเกี่ยวกับวัตถุประสงค์และลักษณะการใช้งานอย่างชัดเจน การใช้บทความในเชิงพาณิชย์โดยไม่ได้รับอนุญาตถือเป็นความรับผิดชอบของผู้ใช้แต่เพียงผู้เดียว |
