การวิเคราะห์ความเชื่อของคนพะเยาจากนิทานพื้นบ้านและตำนานพื้นบ้าน จังหวัดพะเยา

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ ดังนี้ 1) เพื่อศึกษานิทานพื้นบ้านและตำนานพื้นบ้าน จังหวัดพะเยา 2) เพื่อวิเคราะห์ความเชื่อของคนพะเยาจากนิทานพื้นบ้านและตำนานพื้นบ้านจังหวัดพะเยา 3) เพื่อพัฒนาองค์ความรู้เกี่ยวกับความเชื่อของคนพะเยาจากนิทานพื้นบ้านและตำนานพื้นบ้านจังหวัดพะเยา เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ ได้แก่ บรรพชิต 2 รูป และคฤหัสถ์ 12 คน ในพื้นที่อำเภอภูซาง อำเภอเชียงคำ อำเภอจุน อำเภอปง และอำเภอภูกามยาว เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย คือ แบบสัมภาษณ์ที่ไม่มีโครงสร้าง และ แบบสังเกตแบบมีส่วนร่วมและไม่มีส่วนร่วม ส่วนการวิเคราะห์ข้อมูลใช้วิธีการวิเคราะห์เนื้อหา

ผลการวิจัย พบว่า 1. ข้อมูลนิทานพื้นบ้านและตำนานพื้นบ้าน จังหวัดพะเยา ประกอบด้วยนิทานพื้นบ้านจำนวน 14 เรื่อง ตำนานพื้นบ้าน จำนวน 8 เรื่อง จากอำเภอภูซาง อำเภอเชียงคำ อำเภอจุน อำเภอปงและอำเภอภูกามยาว 2. ความเชื่อของคนพะเยาจากนิทานพื้นบ้านและตำนานพื้นบ้านประกอบด้วยความเชื่อเกี่ยวกับสถานที่ ตำนานพระบรมสารีริกธาตุและพระธาตุ ความเชื่อเกี่ยวกับความศรัทธาความเคารพต่อกษัตริย์วีรบุรุษ ความเชื่อเกี่ยวกับคำสอนทางพระพุทธศาสนาที่สอนให้คนทำความดี ความเชื่อเกี่ยวกับสัตว์ที่แฝงคติเตือนใจ ความเชื่อเกี่ยวกับพระแม่โพสพ และความเชื่อเกี่ยวกับหลักในการใช้ชีวิตในการครองคู่ 3. การพัฒนาองค์ความรู้ที่ได้จากความเชื่อของคนพะเยาจากนิทานพื้นบ้านและตำนานพื้นบ้านจังหวัดพะเยา เป็นความเชื่อที่เป็นประโยชน์ต่อการนำไปใช้ในการดำเนินชีวิตทั้งต่อตนเองและสังคม เพราะความเชื่อเหล่านี้สังคมได้สั่งสมหรือปฏิบัติไปในแนวเดียวกัน กระทั่งกลายเป็นวิถีชีวิตในสังคมและแรงผลักดันให้เกิดบรรทัดฐานทางสังคมต่อไป องค์ความรู้จากการวิจัยมี 3 ด้าน คือ 1. ด้านการให้ความรู้เกี่ยวกับนิทานพื้นบ้านและตำนานพื้นบ้านแก่ชาวจังหวัดพะเยา 2. ด้านความเชื่อในพระพุทธศาสนาที่สอนให้ทำดีที่ปรากฏอยู่ในนิทานพื้นฐานและตำนานพื้นบ้าน 3. ด้านการพัฒนาการเรียนการสอนเกี่ยวกับนิทานพื้นบ้านและตำนานพื้นบ้านของชาวจังหวัดพะเยาในสถานศึกษา