การเก็บคำศัพท์และการเปลี่ยนแปลงทางอักขรวิธีในพจนานุกรมไทย-ไทยที่จัดทำโดยราชการตั้งแต่ พ.ศ. 2470 ถึง พ.ศ. 2554 : กรณีศึกษาหมวดอักษร ก

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อวิเคราะห์การเก็บคำศัพท์และการเปลี่ยนแปลงทางอักขรวิธีของคำศัพท์หลัก หรือ คำตั้ง ของพจนานุกรมไทย-ไทยที่จัดทำโดยราชการตั้งแต่ พ.ศ. 2470 ถึง พ.ศ. 2554 ซึ่งมีประกาศให้ส่วนราชการใช้ตัวสะกดตามพจนานุกรมฉบับดังกล่าว เพื่อแสดงให้เห็นถึงพัฒนาการการเก็บคำศัพท์โดยใช้แนวคิดทางศัพทานุกรมศาสตร์และการเปลี่ยนแปลงทางอักขรวิธีที่สำคัญ โดยกำหนดขอบเขตข้อมูลที่ใช้ในการศึกษาเฉพาะคำศัพท์หมวดอักษร ก ซึ่งเป็นหมวดอักษรลำดับแรก  ผลการศึกษาพบว่า การเก็บคำศัพท์ในพจนานุกรมไทย-ไทยที่จัดทำโดยราชการฉบับ พ.ศ. 2470 มักเป็นคำที่ปรากฏในหนังสือประเภทวรรณคดี คำศัพท์ทางศาสนา คำวิสามานยนาม หรือเป็นคำศัพท์ที่เป็นคำยืมจากภาษาต่างประเทศ เช่น ภาษาบาลี ภาษาสันสกฤต  ต่อมาในฉบับ พ.ศ. 2493 จึงมีการเก็บคำศัพท์ทั่วไปมากขึ้น และในพจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 ซึ่งเป็นฉบับที่ใช้อยู่ในปัจจุบันมีการเก็บคำศัพท์เฉพาะสาขาวิชา รวมถึงมีรูปแบบการเก็บศัพท์ที่สอดคล้องกับคำที่ใช้อยู่จริงในภาษาไทย  ส่วนการเปลี่ยนแปลงทางอักขรวิธีในหมวดอักษร ก ที่พบมากที่สุดคือการกำหนดคำที่ใช้ “กระ” และ “กะ” รองลงมาคือการเปลี่ยนแปลงตัวสะกดในคำยืมภาษาต่างประเทศ  ซึ่งการเปลี่ยนแปลงทางอักขรวิธีดังกล่าวส่งผลต่อการใช้ตัวสะกดในหนังสือราชการและการสอนภาษาไทยโดยตรง