การพัฒนาอารยสถาปัตย์เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ ในชุมชนเขตธนบุรี กรุงเทพมหานคร

บทคัดย่อ

การพัฒนาอารยสถาปัตย์เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุในชุมชนเขตธนบุรี กรุงเทพมหานคร มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาอารยสถาปัตย์เพื่อคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุในชุมชนเขตธนบุรี ประชากรที่ใช้ใน การศึกษาครั้งนี้ ได้แก่ (1) ผู้นำชุมชน ประกอบด้วย ประธานแขวง ประธานชุมชน/ผู้แทนในเขตธนบุรี กรุงเทพมหานคร จำนวน 7 แขวง 44 ชุมชน (2) ผู้สูงอายุในชุมชน (3) ผู้เชี่ยวชาญด้านผู้สูงอายุจากหน่วยงานที่ เกี่ยวข้องและผู้เชี่ยวชาญด้านการก่อสร้าง ได้แก่ สถาปนิก วิศวกร เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูล ดังนี้ (1) ประเด็นที่ใช้ในการสนทนา (2) แบบสำรวจการพัฒนาอารยสถาปัตย์ เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ (3) แบบประเมินความพึงพอใจ/ความเหมาะสมที่มีต่ออารยสถาปัตย์การดำเนินการวิจัยและการพัฒนา มีดังนี้ (1) ศึกษาเกี่ยวกับการพัฒนาอารยสถาปัตย์สำหรับผู้สูงอายุ มีขั้นตอนดังนี้ 1.1 ศึกษาเอกสารและงานวิจัย ที่เกี่ยวข้อง 1.2 จัดสนทนากลุ่ม (Focus Group) (2) จัดประชุมเชิงปฏิบัติการ “การพัฒนาอารยสถาปัตย์ เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุในชุมชนเขตธนบุรี กรุงเทพมหานคร” มีขั้นตอนดังนี้ 2.1 ชี้แจง ทำความ เข้าใจเกี่ยวกับโครงการวิจัย 2.2 บรรยายให้ความรู้ 2.3 สำรวจความต้องการ 2.4 เลือกสถานที่ดำเนินการ พัฒนา (3) ประสานเจ้าของ/ผู้ดูแลพื้นที่ (4) การพัฒนาอารยสถาปัตย์สำหรับผู้สูงอายุ มีขั้นตอนดังนี้ 4.1 ผู้วิจัย และสถาปนิกร่วมกับประธานชุมชน/ผู้แทนลงพื้นที่ภาคสนาม 4.2 ผู้วิจัยและสถาปนิกออกแบบ 4.3 ดำเเนิน การพัฒนา (5) ศึกษาความพึงพอใจ/ความเหมาะสม และทำการวิเคราะห์ข้อมูล ดังนี้ ข้อมูลเชิงปริมาณวิเคราะห์ ข้อมูลโดยใช้โปรแกรมสำเร็จรูป ได้แก่ (1) ความถี่และร้อยละ (2) ค่าเฉลี่ยและส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐานข้อมูล เชิงคุณภาพวิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์และสังเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis and Synthesis) ผลการศึกษา พบว่า การพัฒนาอารยสถาปัตย์เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ มีการดำเนินการ 7 ขั้น ดังนี้ 1. ขั้นให้ความรู้ 2. ขั้นศึกษาความต้องการของชุมชน 3. ขั้นประเมินความเป็นไปได้ 4. ขั้นการขออนุญาต และประสานเจ้าของ/ผู้ดูแลสถานที่ 5. ขั้นออกแบบ 6. ขั้นดำเนินการ 7. ขั้นการประเมิน ผลการศึกษา พบว่าส่วนมากต้องการพัฒนาห้องน้ำ โดยการสนับสนุนงบประมาณ เครื่องสุขภัณฑ์ วัสดุ อุปกรณ์ ดำเนินการ ตามหลักอารยสถาปัตย์ 6 ประการ คือ 1) ทุกคนใช้ได้ เท่าเทียมกัน (Equitable Use) 2) ใช้งานง่าย (Simple and Intuitive Use) 3) การสื่อความหมายเข้าใจง่าย (Perceptible) 4) การออกแบบที่เผื่อการ ใช้งานที่ผิดพลาดได้ (Tolerance for Error) 5) ใช้แรงน้อย (Low Physical Effort) 6) ขนาดและพื้นที่ เหมาะสมกับการเข้าถึงและใช้งาน (Size and Space for Approach) ในพื้นที่ 7 แขวง คือ (1) แขวงตลาดพลู ชุมชนวัดกันตทาราราม (2) แขวงบางยี่เรือ ชุมชนตากสินสัมพันธ์ (3) แขวงดาวคะนอง ชุมชนวัดดาวคะนอง (4) แขวงหิรัญรูจี ชุมชนวัดบางไส้ไก่ (5) แขวงบุคคโล ชุมชนวัดกระจับพินิจ (6) แขวงสำเหร่ ชุมชนวัดบางน้ำชน (7) แขวงวัดกัลยาณ์ ได้แก่ ชุมชนวัดบุปผาราม ชุมชนโรงคราม ซึ่งดำเนินการพัฒนาทางเดิน มีความพึงพอใจ ต่อการพัฒนาอารยสถาปัตย์ โดยภาพรวมในระดับมาก (x̅ = 4.00)