หลักความเชื่อและการอนุรักษ์ผ้าห่อคัมภีร์จังหวัดน่าน

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาลักษณะผ้าห่อคัมภีร์จังหวัดน่าน 2) ศึกษาหลักความเชื่อที่ปรากฏในผ้าห่อคัมภีร์จังหวัดน่าน และ 3) ศึกษาแนวทางการอนุรักษ์ผ้าห่อคัมภีร์จังหวัดน่าน เป็นการวิจัยเชิงเอกสาร วิเคราะห์ข้อมูลโดยวิธีการพรรณนาเนื้อหา
ผลการศึกษาวิจัยพบว่า
1) ลักษณะผ้าห่อคัมภีร์จังหวัดน่าน พบว่า ผ้าห่อคัมภีร์ใบลานของจังหวัดน่านจะเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า วัสดุที่ใช้ในการทอ คือ เส้นฝ้ายและเส้นไหมหรือไหมแกมฝ้าย หรือไหมเงิน ไหมคำ ลักษณะของ
ผ้าห่อคัมภีร์ใบลานเกิดจากการทอด้วยเทคนิคต่าง ๆ ทำให้เกิดลายผ้าในรูปแบบที่ซับซ้อนและไม่ซับซ้อน
2) หลักความเชื่อที่ปรากฏในลายผ้าห่อคัมภีร์จังหวัดน่าน พบว่า ชาวจังหวัดน่านมีความเชื่อเรื่องการสร้างคัมภีร์ใบลานเพื่อถวายเป็นพุทธบูชา และช่วยการเก็บรักษาคัมภีร์ไว้ได้นาน โดยมีความเชื่อของลายบนผ้า 4 ประเภท คือ 1. ลายสัตว์ เป็นลายผ้าที่ได้รับแรงบันดาลใจจากสัตว์ที่มีอยู่จริงในธรรมชาติ 2. ลายพรรณพฤกษา เป็นลายที่ได้รับแรงบันดาลใจเกี่ยวกับต้นไม้ และดอกไม้ ซึ่งแฝงไปด้วยคติความเชื่อในเรื่องของความอุดมสมบูรณ์ 3. ลายจากสัตว์หิมพานต์ เกิดจากการนำสัตว์ที่มีอยู่ในคติความเชื่อมาประยุกต์ใช้ทอผ้าเพื่อความเป็นสิริมงคล 4. ลายจากคติความเชื่อทางพระพุทธศาสนา ความเชื่อที่จะช่วยยึดเหนี่ยวจิตใจของคนในชุมชน 
3) แนวทางการอนุรักษ์ผ้าห่อคัมภีร์จังหวัดน่าน พบว่า ให้ความสำคัญต่อการดูแลรักษาผ้าห่อคัมภีร์ การซ่อมแซมให้สมบูรณ์ การจัดระบบ การใช้รูปแบบการอนุรักษ์ด้วยกระบวนการสื่อสารชุมชนซึ่งมีการใช้ช่องทางการสื่อสารที่หลากหลาย ผ่านการมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์ผ้าห่อคัมภีร์ของคนในจังหวัดน่าน และการส่งเสริมให้เกิดการเรียนรู้วัฒนธรรมชุมชนจากภูมิปัญญาผ้าห่อคัมภีร์ใบลานจังหวัดน่าน