แนวทางการพิจารณาอภิณหปัจจเวกขณ์เพื่อส่งเสริมการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนา

บทคัดย่อ

บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของงานวิจัยเรื่อง “การพิจารณาอภิณหปัจจเวกขณ์เพื่อส่งเสริมการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนา” มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาอภิณหปัจจเวกขณ์ในคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท เพื่อศึกษาการปฏิบัติวิปัสสนาในคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท เพื่อเสนอแนวทางการพิจารณาอภิณหปัจจเวกขณ์เพื่อส่งเสริมการปฏิบัติ โดยมีระเบียบการวิจัยเชิงเอกสาร (Documentary Research)

ผลการวิจัยพบว่า 1. อภิณหปัจจเวกขณ์ เป็นการพิจารณาความแก่ ความเจ็บ ความตาย ความพลัดพรากจากของรักของชอบใจ และการพิจารณากรรมของตนให้เห็นรูปนามตามความเป็นจริงว่า “เรามีกรรมเป็นของตน เป็นผู้รับผลของกรรม มีกรรมเป็นกำเนิด มีกรรมเป็นเผ่าพันธุ์ มีกรรมเป็นที่พึ่งอาศัย เรากระทำกรรมใดไว้ จะเป็นกรรมดี หรือกรรมชั่วก็ตาม จักต้องเป็นผู้ได้รับผลของกรรมนั้น” มีองค์ธรรมหลัก 3 ประการ คือ ความเพียร สติ และปัญญา 2. ข้อศึกษาพระพุทธศาสนา มี 3 ประการ คือ (1) อธิศีล ได้แก่ ข้อปฏิบัติเพื่อชำระกาย และวาจาให้เรียบร้อย (2) อธิจิต ได้แก่ ข้อปฏิบัติทำจิตใจให้สงบ (3) อธิปัญญา ได้แก่ ข้อปฏิบัติเพื่อเห็นรูปนามตามความเป็นจริง สามารถหยั่งเห็นอริยสัจ 4 อันเป็นหนทางนำไปสู่ความดับทุกข์อย่างถาวร  3. การพิจารณาอภิณหปัจจเวกขณ์ มี 3 ระดับ คือ (1) ระดับพิจารณาเพื่อป้องกันภัย (2) ระดับพิจารณาเพื่อละความมัวเมาต่าง ๆ และ (3) ระดับพิจารณาเพื่อเห็นอริยสัจ 4 อันเป็นหนทางนำไปสู่ความดับกิเลสได้อย่างสิ้นเชิง