แนวคิดเรื่องอำนาจในมุมมองของพุทธศาสนาเถรวาท

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาความมีอยู่ของอำนาจ และการใช้อำนาจในมุมมองของพุทธศาสนาเถรวาท จากการศึกษาพบว่า ตามทัศนะของแนวคิดตะวันตกนั้นมองว่า ความมีอยู่ของอำนาจนั้นจะเกี่ยวเนื่องกับระบบการปกครองที่สังคมนั้นๆ ยอมรับ ด้วยการแสวงหาผู้มีความสามารถและมอบอำนาจให้เป็นผู้ปกครองด้วยการสร้างกฎเกณฑ์และระเบียบต่างๆ เพื่อใช้ในการควบคุมสังคม และอาจใช้ที่มีอยู่ต่อรองผลประโยชน์กับกลุ่มอื่นๆ ได้อีกด้วย ซึ่งประเด็นนี้จะมีมุมมองที่ไม่แตกต่างจากมุมมองของพุทธศาสนาเถรวาทมากนัก ในอัคคัญญสูตรได้กล่าวถึงแนวคิด             การเกิดขึ้นของโลก และการรวมตัวกันของมนุษย์ก่อเกิดเป็นสังคมและระบบการปกครองในที่สุด           อันเป็นเหตุให้มีผู้ปกครอง ซึ่งเป็นผู้ที่มีความสามารถที่ถูกเลือกแล้วมอบอำนาจให้ที่เรียกว่า ราชา และยอมรับว่าการมีอำนาจนั้นเป็นสิ่งที่สำคัญสำหรับโลก ส่วนการใช้อำนาจตามทัศนะของแนวคิดตะวันตกนั้น มีมุมมองว่าผู้ปกครองจะเป็นผู้ใช้อำนาจ แต่จะต้องมีคุณธรรมกำกับเสมอ ซึ่งผู้ปกครองที่ดีจะต้องมีความรู้ความสามารถและมีคุณธรรมความดี รูปแบบการปกครองที่ประกอบด้วยความยุติธรรมจึงเป็นสิ่งที่แนวคิดตะวันตกให้ความสำคัญ ซึ่งมีความสอดคล้องกับแนวคิดการใช้อำนาจโดยผ่านระบบการปกครองในมุมมองของพุทธศาสนาเถรวาท ซึ่งระบบการปกครองเป็นเพียงเครื่องมือในการใช้อำนาจ หรือเป็นการสร้างอำนาจ และอำนาจนั้นสามารถนำมาใช้ได้ทั้งในด้านดี และด้านที่ไม่ดี ดังนั้น การใช้อำนาจจึงต้องมีหลักธรรมช่วยในการกำกับให้ผู้ปกครองใช้อำนาจไปในทางที่ควร พระพุทธเจ้าได้ทรงประทานหลักหลักทศพิธราชธรรม อันเป็นคุณธรรมที่สำคัญสำหรับพระราชา หรือผู้ปกครอง เป็นคุณธรรมที่สำคัญของนักปกครองที่ดี เพราะเมื่อนำไปปฏิบัติแล้วสามารถจะนำพาบ้านเมืองทำให้เจริญรุ่งเรืองและเกิดประโยชน์สุขแก่ประชาชนผู้อยู่ใต้ปกครอง