การศึกษาเชิงวิเคราะห์การเรียนรู้ความทุกข์ที่เกิดจากความรักของผู้คนในวัยต่าง ๆ ในปิยวรรคในคัมภีร์อรรถกถาธรรมบท

บทคัดย่อ

วิทยานิพนธ์เรื่องนี้มีวัตถุประสงค์ ๓ ประการ คือ ๑) เพื่อศึกษาประวัติความเป็นมา โครงสร้าง และเนื้อหาของปิยวรรคในคัมภีร์อรรถกถาธรรมบท ๒) เพื่อวิเคราะห์การเรียนรู้ความทุกข์ที่เกิดจากความรักของผู้คนวัยต่าง ๆ ในปิยวรรคในคัมภีร์อรรถกถาธรรมบท ๓) เพื่อเสนอแนวทางการป้องกันความทุกข์ที่เกิดจากความรักของผู้คนวัยต่าง ๆ ในสังคมไทยปัจจุบันตามแนวทางของปิยวรรคในคัมภีร์อรรถกถาธรรมบท การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงเอกสาร (Documentary Research) โดยศึกษาค้นคว้าจากคัมภีร์พระไตรปิฎก อรรถกถาธรรมบททั้งภาษาบาลีและภาษาไทย ตลอดจนตำรา หนังสือ และงานวิจัยทางวิชาการที่เกี่ยวข้องกับประเด็นเรื่องความรักและความทุกข์

ผลการวิจัยพบว่า ปิยวรรคในคัมภีร์อรรถกถาธรรมบทเป็นวรรคหนึ่งในธรรมบทอรรถกถาที่พระพุทธโฆษาจารย์ได้รจนาไว้ มีเรื่องเกี่ยวข้องกับความรักจำนวน ๙ เรื่อง ซึ่งสามารถจำแนกตามวัยของผู้เกี่ยวข้องได้เป็น ๔ วัย ได้แก่ วัยเด็ก วัยรุ่น วัยผู้ใหญ่ และวัยชรา โดยแต่ละเรื่องสะท้อนให้เห็นถึงความทุกข์ที่เกิดจากความรักในลักษณะต่าง ๆ เช่น การพลัดพราก การยึดมั่นถือมั่น และความไม่สมหวังในความรัก แนวทางการป้องกันความทุกข์จากความรักที่ปรากฏในปิยวรรคมีความเหมาะสมกับช่วงวัยของผู้คนในสังคมไทย ได้แก่ การอบรมเลี้ยงดูเด็กด้วยความรักเมตตา การส่งเสริมการควบคุมตนเองในวัยรุ่น การศึกษาธรรมะเพื่อพิจารณาความรักในวัยผู้ใหญ่ และการเจริญสติพิจารณาความเป็นธรรมดาของการพลัดพรากในวัยชรา แนวทางเหล่านี้สามารถนำไปประยุกต์ใช้เพื่อส่งเสริมสุขภาวะทางจิตใจในสังคมได้อย่างเป็นรูปธรรม