เกณฑ์ตัดสินจริยธรรมในพระพุทธศาสนาเถรวาท

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อนำเสนอเกณฑ์ตัดสินจริยธรรมในพระพุทธศาสนาเถรวาทที่เป็นไปได้ในชีวิตมนุษย์ เป็นการวิจัยเชิงเอกสาร โดยศึกษาข้อมูลจากพระไตรปิฎก อรรถกถา และหนังสือต่างๆ และใช้การวิเคราะห์เชิงพรรณนา ผลการวิจัยพบว่า ในทัศนะของพระพุทธศาสนาเถรวาท หลักการต่างๆ ที่สามารถใช้เป็นเกณฑ์ตัดสินจริยธรรมในชีวิตมนุษย์ มีดังนี้ หลักเจตนา หลักสภาวะจิต หลักผลิตผลลัพธ์ หลักการเคารพตนเอง หลักใจเขาใจเรา หลักมัชฌิมาปฏิปทา หลักเสียงสะท้อนจากวิญญูชน และหลักมุ่งตรงต่อนิพพาน นอกจากนี้ยังได้เสนอแนวคิดเรื่องตาชั่งวัดระดับความหนักเบาของกรรม โดยคำนึงถึงปัจจัยต่างๆ ได้แก่ เจตนา สภาวะจิตใจของผู้กระทำ ความพยายามของผู้กระทำ ขนาดของผู้ถูกกระทำ ความสัมพันธ์ระหว่างผู้กระทำกับผู้ถูกกระทำ คุณธรรมของผู้ถูกกระทำ และพฤติกรรมของผู้ถูกกระทำ