ศึกษาวิเคราะห์การบริหารจัดการภาวะวิกฤติ ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวตามหลักทศพิธราชธรรม

บทคัดย่อ

  บทความวิจัยเรื่อง ศึกษาวิเคราะห์การบริหารจัดการภาวะวิกฤติในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวตามหลักทศพิธราชธรรม มีวัตถุประสงค์คือ  ๑) เพื่อศึกษาภาวะวิกฤติในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ๒) เพื่อศึกษาหลักทศพิธราชธรรมในพระพุทธศาสนาเถรวาท และ ๓) เพื่อวิเคราะห์การบริหารจัดการภาวะวิกฤติของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวตามหลักทศพิธราชธรรม เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ มีขอบเขตแหล่งข้อมูลจากการศึกษาเอกสาร ตำรา งานวิจัย และการสัมภาษณ์ผู้ทรงคุณวุฒิ พระสงฆ์ นักวิชาการ  รวม ๑๑ รูป/คน โดยการสังเคราะห์ข้อมูลจากการสัมภาษณ์ ผลการวิจัยพบว่า สมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวมีภาวะวิกฤติหลายด้านปัญหาทางการเมืองภายในระหว่างวังหลวงกับวังหน้าและกลุ่มขุนนาง การคลัง การฉ้อราษฎร์บังหลวง การมีข้าทาสเป็นปัญหาสำคัญที่มหาอำนาจตะวันตกมองว่า สังคมไทยล้าหลัง มีการใช้คนเป็นข้าทาสบริวาร แล้วจะนำมากล่าวอ้างในการเข้ามาพัฒนาประเทศไทย ซึ่งเป็นสาเหตุที่ทำให้ไทยต้องเสียดินแดนให้แก่ฝรั่งเศส นอกจากที่ต้องเสียสิทธิสภาพนอกอาณาเขตแล้ว แต่ด้วยความที่พระองค์ทรงเป็นพุทธมามกะทรงเจริญในธรรมราชา อันเป็นหลักธรรมของพระราชาของนักปกครอง ด้วยหลักทศพิธราชธรรมพบว่า มีหลักธรรมที่เด่นคือ ความอดทน การให้อภัย การพระราชทานทรัพย์ช่วยเหลือราษฎร เสียสละความสุขสำราญส่วนพระองค์ มีความนุ่มนวลอ่อนโยน  และความหนักแน่นในธรรม เมื่อครองราชย์พระองค์ต้องอดทน ให้มีผู้สำเร็จราชการแผ่นดิน แต่ต่อมา เมื่อกลับเข้าครองราชย์อีกครั้ง ทรงบริหารราชการแผ่นดินแบบค่อยเป็นค่อยไป ทรงเสด็จประพาสต้น เพื่อทอดพระเนตรความเป็นอยู่ของราษฎร พระราชทานทรัพย์เพื่อช่วยเหลือราษฎร ทรงทำเพื่อประโยชน์สุขของประชาชน ทรงเลิกทาสให้เป็นไท ทรงเสียสละความสุขสำราญส่วนพระองค์ในการเสด็จไปไกลบ้านและเยือนประเทศที่เป็นอาณานิคม เพื่อทอดพระเนตรบ้านเมืองแล้วนำมาพัฒนาอย่างค่อยเป็นค่อยไปภายใต้สถานการณ์ที่มีความบีบคั้นกดดัน แต่ด้วยความหนักแน่นในธรรม ทรงบำเพ็ญทศพิธราชธรรมในการบริหารจัดการกับปัญหาด้วยพระปรีชาสามารถ พระอัจฉริยภาพ