ความเชื่อของชาวพุทธอีสานเกี่ยวกับพุทธสถาน ที่ปรากฏในอุรังคธาตุนิทาน (ตำนานพระธาตุพนม) : ศึกษาเฉพาะกรณีพระธาตุพนมและพระพุทธบาทเวินปลา จังหวัดนครพนม

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ คือ ๑) เพื่อศึกษาอุรังคธาตุนิทานกับพุทธสถานที่ปรากฏในอุรังคธาตุนิทาน ๒) เพื่อศึกษาและ ๓) เพื่อวิเคราะห์ความเชื่อของชาวพุทธอีสานเกี่ยวกับพระธาตุพนมและพระพุทธบาทเวินปลา โดยการวิจัยเชิงคุณภาพใช้วิธีวิเคราะห์เอกสารและสัมภาษณ์ผู้รู้จำนวน ๒๐ รูป/คน ผลการ วิจัยพบว่า ๑) อุรังคธาตุนิทานเป็นตำนานท้องถิ่นที่กล่าวถึงการเสด็จมาของพระพุทธเจ้าในบริเวณลุ่มน้ำโขงตอนกลาง  มีจุดเน้นที่การสร้างพระธาตุพนม และต่อมาจึงมีการสร้างพุทธสถานในรูปพระธาตุหรือพระพุทธบาทขึ้นในสถานที่ที่ตำนานระบุว่าพระพุทธเจ้าเคยเสด็จมา ๒) ชาวพุทธอีสานเชื่อว่าตำนานอุรังคธาตุนิทานเป็นเรื่องจริงจึงมีศรัทธาเกี่ยวกับพระธาตุพนมและพระพุทธบาทเวินปลาอย่างแนบแน่น  ๓) ซึ่งก่อกำเนิดการสร้างศิลปาคารทางพุทธศาสนาแบบ”อูบมุง”หรือพระธาตุเจดีย์เพื่อบรรจุสิ่งสำคัญและมีคุณค่าทางจิตใจ เช่น พระบรมสารีริกธาตุ เป็นต้น ทั้งยังมีพิธีบูชาสักการะตามความเชื่อ ซึ่งส่งผลให้พระพุทธศาสนาเจริญสืบมาในดินแดนแถบนี้