การพัฒนาโมเดลความสัมพันธ์เชิงสาเหตุของความสุข จากการวิปัสสนากรรมฐานตามแนวพุทธจิตวิทยา

บทคัดย่อ

การพัฒนาโมเดลความสัมพันธ์เชิงสาเหตุของความสุขจากการวิปัสสนากรรมฐานตามแนวพุทธจิตวิทยามีวัตถุประสงค์ของการวิจัยคือ  ๑.  เพื่อศึกษาแนวคิดของวิปัสสนากรรมฐานและความสุขตามหลักพุทธจิตวิทยา ๒. เพื่อสร้างโมเดลความสัมพันธ์เชิงสาเหตุของความสุขจากการวิปัสสนากรรมฐานตามแนวพุทธจิตวิทยา ๓. เพื่อตรวจสอบความตรงและนำเสนอโมเดลความสัมพันธ์เชิงสาเหตุของความสุขจากการวิปัสสนากรรมฐานตามแนวพุทธจิตวิทยา เป็นวิจัยแบบผสมที่ใช้วิธีการวิจัยเชิงปริมาณเพื่อขยายผลวิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ  โดยมีผู้ให้ข้อมูลสำคัญประกอบด้วยผู้เชี่ยวชาญทางด้านพุทธจิตวิทยา จิตวิทยา อภิธรรมและวิปัสสนาจารย์ จำนวน ๑๔ รูป/คน และการวิจัยเชิงปริมาณใช้กลุ่มตัวอย่างจำนวน ๔๐๓ คน ใช้การวิเคราะห์ทางสถิติด้วยโปรแกรม Lisrel ผลการศึกษาพบว่า โมเดลประกอบด้วยตัวแปรแฝงภายนอก ๒ ตัวแปร ได้แก่ ๑. การปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐาน ๒. ปัจจัยแวดล้อมระหว่างการปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐาน ตัวแปรแฝงภายใน ๒ ตัวได้แก่  ๑. ธรรมเกื้อกูลสติปัฏฐาน ๒. ความสุขตามแนวพุทธจิตวิทยา โดยโมเดลมีความสอดคล้องกับข้อมูลเชิงประจักษ์ดีมาก ได้ค่า ² = ๘๔.๓๘ df = ๗๖ ความ p=.๒๔  RMSEA =๐.๑๗ และพบว่าความสุขตามแนวพุทธจิตวิทยาได้รับอิทธิพลทางตรงจากปัจจัยแวดล้อมขณะปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐาน เท่ากับ ๐.๙๒ ในขณะที่ธรรมเกื้อกูลสติปัฏฐานเป็นตัวแปรส่งผ่านที่มีประสิทธิภาพต่อความสุขในการปฏิบัติธรรม