การตีความมรรคมีองค์ ๘ ตามหลักหลังนวยุคสายกลาง : การศึกษาเชิงวิเคราะห์ วิจักษ์ และวิธาน

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อทราบ “มรรคมีองค์ ๘ สามารถตีความใหม่ด้วยกระบวนทรรศน์หลังนวยุคสายกลางได้หรือไม่” ผลการวิจัยพบว่า เหตุผลของฝ่ายตรงข้ามที่สนับสนุนว่ามรรคมีองค์ ๘ ไม่สามารถตีความเป็นหลังนวยุคสายกลางได้ มีเหตุผลสำคัญ ๓ ประการ คือ ๑) มรรคมีองค์ ๘ ต้องตีความตามตัวบทเท่านั้นเพื่อรักษาความบริสุทธิ์ของคำสอน และเพื่อธำรงคำอธิบายตามอรรถกถาจารย์ที่เป็นที่ยอมรับแล้ว ๒) มรรคมีองค์ ๘ ต้องตีความตามศัพท์บาลีที่เป็นตัวบทดั้งเดิมเท่านั้น เพื่อไม่ให้เกิดความสับสน และ ๓) มรรคมีองค์ ๘ ต้องตีความคำสอนเชิงวิทยาศาสตร์เท่านั้น เพื่อยกระดับความรู้ไปสู่การปฏิบัติที่เป็นระบบ ผู้วิจัยเห็นว่า มรรคมีองค์ ๘ สามารถตีความใหม่ด้วยกระบวนทรรศน์หลังนวยุคสายกลางได้ และวิจารณ์เหตุผลของฝ่ายตรงข้ามว่า มีจุดอ่อนที่สำคัญดังนี้ ๑) พระไตรปิฎกมีการสังคายนา ตัวบทจึงมีการพัฒนา เมื่อตัวบทพัฒนา คำอธิบายมรรคมีองค์ ๘ ก็ย่อมพัฒนาต่อได้ ดังนั้น จึงไม่สามารถป้องกันสัทธรรมปฏิรูปได้ นอกจากนี้ อรรถกถาจารย์เองก็ใช้วิธีทำความเข้าใจและอธิบายไปตามยุคสมัย ซึ่งต้องการการขยายความต่อสำหรับยุคปัจจุบัน ๒) มรรคมีองค์ ๘ ที่ตีความเป็นวิทยาศาสตร์แล้ว แต่ละมรรคหากต้องอิงเกณฑ์วิทยาศาสตร์ ก็จะมีสภาพไม่แน่นอนเปลี่ยนแปลงได้ แต่มรรคต้องแน่นอนเปลี่ยนแปลงไม่ได้ เพราะเป็นหลักการพื้นฐาน