พระพุทธศาสนากับวิทยาศาสตร์ : การศึกษาเชิงวิเคราะห์ วิจักษ์ และวิธาน

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อตอบคำถามว่า “พระพุทธศาสนาเป็นเพียงแค่วิทยาศาสตร์ ใช่หรือไม่” โดยใช้วิธีวิจัยแบบวิภาษวิธี แล้วจึงนำเสนอการอภิปรายแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกันอย่างมีเหตุผล จนได้คำตอบพร้อมเหตุผลที่เป็นองค์ความรู้ใหม่ด้านปรัชญา ผลการวิจัยพบว่า พระพุทธศาสนาไม่เป็นเพียงแค่วิทยาศาสตร์ ซึ่งสามารถสังเกตได้จากปรากฏการณ์ความหลากหลายของพระพุทธศาสนาที่มีอยู่แล้วในสังคม อันเกิดจากการตีความพระพุทธศาสนาและพระไตรปิฎกที่แตกต่างกัน การตีความว่าพระพุทธศาสนาเป็นวิทยาศาสตร์นั้นเป็นเพียงการตีความของผู้ถือกระบวนทรรศน์ที่ ๔ (สมัยใหม่) เพียงกระบวนทรรศน์เดียวเท่านั้น ยังมีการตีความแบบอื่นอีกที่บ่งชี้ว่าพระพุทธศาสนาไม่เป็นเพียงแค่วิทยาศาสตร์แต่สามารถเป็นอะไรก็ได้ตามกระบวนทรรศน์ของผู้ตีความ ไม่ว่าจะเป็น ไสยศาสตร์ กฎของธรรมชาติ หรือศาสนาเพื่อโลกหน้า สำหรับกระบวนทรรศน์ที่ ๕ (ปรัชญาหลังนวยุคสายกลาง) นำเสนอวิธีวิจารณญาณ ตีความพระพุทธศาสนาและพระไตรปิฎกไว้อย่างครบถ้วนที่สุดใน
ทุกระบบปรัชญาของทุกกระบวนทรรศน์ ด้วยความไม่ยึดมั่น จึงยอมรับการตีความในทุกรูปแบบที่จะสามารถนำมาใช้พัฒนาคุณภาพชีวิตได้ ซึ่งในทางพระพุทธศาสนาได้แก่การดับทุกข์ได้จริง
เป็นลำดับขั้นไปของการพัฒนาปัญญา เป็นความสุขแท้ตามความเป็นจริงในฐานะมนุษย์ที่ไม่ตายตัวและยังคงต้องพัฒนาอยู่เรื่อยไป  จนกว่าจะดับทุกข์ได้โดยสิ้นเชิง