ศึกษาวิเคราะห์รูปในคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้ศึกษาวิเคราะห์เรื่องรูป มีวัตถุประสงค์ คือเพื่อศึกษาเรื่องรูป การเกิดขึ้นร่วมกันระหว่างนามกับรูป และเน้นวิเคราะห์รูปในคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาทมีความลึกซึ้งมากน้อยเพียงใดผลการศึกษาพบว่า รูปขันธ์หมายถึงสิ่งที่ต้องเกิด ตั้ง แตกสลายไปเพราะเหตุปัจจัย ประกอบด้วยธาตุทั้ง ๔ คือ ปฐวี อาโป เตโช วาโย รวมประกอบกันเรียกว่า รูปขันธ์คำว่า รูป ยังมีภาวะเป็นได้ทั้งนามขันธ์และรูปขันธ์ได้ด้วย การเกิดขึ้นร่วมกันระหว่างนามและรูปนั้น บางแห่งก็เกิดขึ้นร่วมกัน บางแห่งก็ไม่เกิดขึ้นร่วมกัน ขึ้นอยู่กับภูมิ ถ้าเกิดขึ้นในปัญจโวการภูมิ
(ภูมิที่มีขันธ์ ๕) นามขันธ์และรูปขันธ์ต้องเกิดขึ้นร่วมกันเสมอ ส่วนจตุโวการภูมิ(ภูมิที่มีนามขันธ์ ๔) และเอกโวการภูมิ (ภูมิที่มีรูปขันธ์) นามและรูปเกิดขึ้นร่วมกันไม่ได้ผลการวิเคราะห์พบว่า  การเกิดขึ้นร่วมกันระหว่างนามและรูปที่เกี่ยวข้องอยู่กับโลก (โลกิยะ) เรียกอีกอย่างว่า รูปธรรม มีสาเหตุคือสมุทยสัจจะ ได้แก่ ตัณหา โลภะ ติดเกี่ยวข้องวนเวียนอยู่ในโลกทั้ง ๓ คือ กามโลก รูปโลก อรูปโลกล้วนมุ่งไปสู่การแตกดับสลายไม่มีที่สิ้นสุด ภาวะเช่นนี้ เรียกว่า รูป