การประเมินพฤติกรรมการสูบบุหรี่ในอาคารสนามบินนานาชาติของประเทศไทยภายหลังการยกเลิกห้องสูบบุหรี่: ข้อเสนอเชิงนโยบายโดยใช้แนวคิดการกระตุ้นทางพฤติกรรมแบบไม่บังคับ (นัดจ์)
DOI:
https://doi.org/10.14456/jesm.2025.10คำสำคัญ:
สนามบินปลอดบุหรี่, ห้องสูบบุหรี่, การกระตุ้นทางพฤติกรรมแบบไม่บังคับ, นโยบายสาธารณสุข, สนามบินนานาชาติในประเทศไทยบทคัดย่อ
แม้จะมีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ที่ชัดเจนเกี่ยวกับอันตรายของควันบุหรี่มือสองและฝุ่นละออง PM2.5 ต่อสุขภาพในพื้นที่สนามบิน แต่พฤติกรรมการสูบบุหรี่ในบริเวณที่ห้ามสูบยังคงเป็นปัญหาเชิงนโยบายในหลายประเทศ รวมถึงประเทศไทย การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินสถานการณ์พฤติกรรมการสูบบุหรี่ภายในและรอบสนามบินนานาชาติ 4 แห่งของไทย ได้แก่ สุวรรณภูมิ ดอนเมือง เชียงใหม่ และภูเก็ต หลังจากมีการยกเลิกห้องสูบบุหรี่ (DSRs) ในปี พ.ศ. 2562 โดยใช้วิธีการสังเกตอย่างมีแบบแผน (Structured observation) และหลักการ Nudges ในการวิเคราะห์พฤติกรรม ผลการวิจัยพบว่า ร้อยละ 99.7 ของผู้สูบบุหรี่สามารถปฏิบัติตามข้อห้ามภายในอาคารได้โดยสมัครใจ และพบว่าพฤติกรรมการละเมิดในพื้นที่นอกอาคาร เกี่ยวข้องกับข้อจำกัดด้านการออกแบบพื้นที่และการสื่อสาร เช่น การไม่มีป้ายชี้ทางไปยังจุดสูบบุหรี่ที่ชัดเจน หรือการขาดขอบเขตที่ระบุพื้นที่ห้ามสูบบุหรี่ การศึกษานี้เสนอการประยุกต์ใช้แนวคิด “Nudges” เพื่อออกแบบทางเลือกแก่ผู้ใช้บริการโดยอ้างอิงกรณีศึกษาสนามบินโคเปนเฮเกนและนโยบายของประเทศสิงคโปร์ ซึ่งสามารถลดพฤติกรรมละเมิดโดยไม่ต้องพึ่งบทลงโทษ ผลลัพธ์ของการศึกษาชี้ว่า แนวทางนี้สามารถนำไปสู่การจัดการพื้นที่สาธารณะอย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืน อีกทั้งไม่สนับสนุนอย่างยิ่งที่จะให้มีห้องสูบบุหรี่ในอาคารสนามบิน ซึ่งจะเป็นการเพิ่มความเสี่ยงต่อสุขภาพของผู้ใช้บริการและผู้ปฏิบัติงานประจำ
เอกสารอ้างอิง
The American Society of Heating, Refrigerating and Air-Conditioning Engineers . (2023). ASHRAE position document on environmental tobacco smoke. https://www.ashrae.org/file%20library/about/position%20documents/pd-on-environmental-tobacco-smoke-english.pdf
Centers for Disease Control and Prevention . (2014). Ventilation does not effectively protect nonsmokers from secondhand smoke. https://www.cdc.gov/tobacco/secondhand-smoke/protection/ventilation.htm
Civil Service College Singapore. (2017). Nudging Singapore to be cleaner and greener. Ethos, 17. https://knowledge.csc.gov.sg/ethos-issue-17/nudging-singapore-to-be-cleaner-and-greener/
Deressa, W., Hirpa, S., Argefa, T. G., Tefera, Y., Kassa, S. A., Kitonyo-Devotsu, R., Awuor, W., Zewdie, B., & Mdege, N. D. (2025). Compliance with smoke-free laws in hospitality venues in Ethiopia: A cross-sectional observational study in 10 cities. PLOS ONE, 20(2), e0319079. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0319079
Feldman, R.S. (2011). Understanding Psychology. (10th ed.). McGraw-Hill.
Frederick, S. (2005). Cognitive reflection and decision making. Journal of Economic Perspectives, 19(4), 25–42. https://doi.org/10.1257/089533005775196732
King, B., Tynan, M., Promoff, G., Babb, S., Johnson, J. L., & Agaku, I. (2012). Indoor air quality at nine large-hub airports with and without designated smoking areas - United States, October–November 2012. Morbidity and Mortality Weekly Report, 61(46), 948–951. https://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/mm6146a4.htm
Kungskulniti, N., Charoenca, N., Peesing, J., Trangwatana, S., Hamann, S., Pitayarangsarit, S., & Chitanondh, H. (2015). Assessment of secondhand smoke in international airports in Thailand, 2013. Tobacco Control, 24(6), 532–535. https://doi.org/10.1136/tobaccocontrol‑2013‑051313
Lee, K., Hahn, E. J., Robertson, H. E., Whitten, L., Jones, L. K., & Zahn, B. (2010). Air quality in and around airport enclosed smoking rooms. Nicotine & Tobacco Research, 12(6), 665–668. https://doi.org/10.1093/ntr/ntq054
Mock, J, & Hendlin, Y.H. (2019). Notes from the Field: Environmental Contamination from E-cigarette, Cigarette, Cigar, and Cannabis Products at 12 High Schools - San Francisco Bay Area, 2018-2019. Morbidity and Mortality Weekly Report, 68(40), 897–899. http://dx.doi.org/10.15585/mmwr.mm6840a4
National Environment Agency. (2024). Orchard Road No Smoking Zone. https://www.nea.gov.sg/ORNSZ
Namlabut, S., & Lamyai, W. (2018). The assessment of the effectiveness of the national measures for smoke-free environment in Nong Khai Province. Public Health & Health Laws Journal, 4(2), 133–151. https://so05.tci-thaijo.org/index.php/journal_law/article/view/161417
Pandey, A. K., Jacob, A. G., Palanivel, C., Dongre, A., Singh, R. J., & Lal, P. (2017). Do exceptions to smokefree environment work? A case study of designated smoking rooms in Indian civil airports. International Journal of Noncommunicable Diseases, 2(3), 69–77. https://doi.org/10.4103/jncd.jncd_26_17
Pion, M., & Givel, M. S. (2004). Airport smoking rooms don't work. Tobacco Control, 13(Suppl 1), i37–i40.
Sayette, M. A., Loewenstein, G., Kirchner, T. R., & Travis, T. (2005). Effects of smoking urge on temporal cognition. Psychology of Addictive Behaviors, 19(1), 88–93. https://doi.org/10.1037/0893-164X.19.1.88
Schmidt, K., Schuldt-Jensen, J., Carøe Aarestrup, S., Rathman Jensen, A., Lund Skov, K., & Guldborg Hansen, P. (2017). Nudging smoke in airports: A case study in nudging as a method. iNudgeyou. https://inudgeyou.com/wp-content/uploads/2017/08/OP-ENG-Nudging_Smoke_in_Airports.pdf
Singh, A. (2023). Tobacco control in Ghana: Evidence from qualitative and cross-sectional studies (Tampere University Dissertations No. 746) [Doctoral dissertation, Tampere University]. Tampere University Press. https://trepo.tuni.fi/bitstream/handle/10024/145972/978-952-03-2762-0.pdf?sequence=2
Sirichotiratana, N., Yogi, S., & Prutipinyo, C. (2013). Perception of tourists regarding the smoke-free policy at Suvarnabhumi International Airport, Bangkok, Thailand. International Journal of Environmental Research and Public Health, 10(9), 4012–4026. https://doi.org/10.3390/ijerph10094012
Thaler, R. H., & Sunstein, C. R. (2008). Nudge: Improving decisions about health, wealth, and happiness. Yale University Press.
U.S. Department of Health and Human Services. (2010). How tobacco smoke causes disease: The biology and behavioral basis for smoking-attributable disease: A report of the Surgeon General. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK53017/?utm_source=chatgpt.com
U.S. Department of Health and Human Services. (2006). The health consequences of involuntary exposure to tobacco smoke: A report of the Surgeon General. http://www.surgeongeneral.gov/library/secondhandsmoke/
World Health Organization. (2021). WHO global air quality guidelines: Particulate matter (PM2.5 and PM10), ozone, nitrogen dioxide, sulfur dioxide and carbon monoxide. https://www.who.int/publications/i/item/9789240034228
World Health Organization. (2013). WHO Framework Convention on Tobacco Control (FCTC): Guidelines for implementation of Article 8. https://fctc.who.int/publications/m/item/guidelines-for-implementation-of-article-8
World Health Organization. (2025, June 25). Tobacco (Fact sheet No. 339). https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/tobacco
World Health Organization (WHO). (1997). Tobacco or health: a global status report.
Wagner, J., Sullivan, D. P., Faulkner, D., Fisk, W. J., Alevantis, L. E., Dod, R. L., Gundel, L.A & Waldman, J.M. (2004). Environmental Tobacco Smoke Leakage from Smoking Rooms. Journal of Occupational and Environmental Hygiene, 1(2), 110–118. https://doi.org/10.1080/15459620490275902
