การถอดบทเรียนโครงการส่งเสริมการมีส่วนร่วมของชุมชนในการคัดแยกขยะที่ต้นทางในจังหวัดจันทบุรี
DOI:
https://doi.org/10.14456/jesm.2025.7คำสำคัญ:
การมีส่วนร่วม, การคัดแยกขยะที่ต้นทาง, องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นบทคัดย่อ
การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและวิเคราะห์บทเรียนจากโครงการส่งเสริมการมีส่วนร่วมของชุมชนในการคัดแยกขยะที่ต้นทางในจังหวัดจันทบุรี ศึกษาองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) 5 แห่ง ด้วยวิธีการเก็บรวบรวมข้อมูลจากเอกสารที่เกี่ยวข้อง การสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้างกับผู้บริหาร เจ้าหน้าที่ผู้ดูแลโครงการ ผู้นำชุมชนและประชาชน รวมถึงการสังเกตการณ์แบบไม่มีส่วนร่วม วิเคราะห์ข้อมูลโดยประยุกต์ใช้การประเมินแบบสมดุล (Balanced Scorecard: BSC) ร่วมกับการวิเคราะห์สภาพแวดล้อม (SWOT Analysis) ผลการวิจัยพบว่า 1) มิติด้านประสิทธิผล อปท. 4 แห่งบรรลุวัตถุประสงค์ งบประมาณการจัดการขยะลดลง มีกลไกการจัดการครอบคลุมประเภทขยะมากขึ้น 2) มิติด้านกลุ่มเป้าหมาย ประชาชนมีความพึงพอใจต่อการเข้าร่วมโครงการกับอปท. ทั้ง 5 แห่ง หัวหน้างานหรือผู้อำนวยการกองสาธารณสุขและสิ่งแวดล้อมเป็นผู้ดูแลโครงการ บุคลากร อปท. มีส่วนร่วมในการปฏิบัติตามนโยบาย 3) มิติด้านการบริหารจัดการ กิจกรรมถูกออกแบบให้มีการจัดการขยะ 4 ประเภท แต่มีอุปสรรคด้านการติดตามประเมินผล 4) มิติด้านการเรียนรู้และการพัฒนา มีการพัฒนาบุคลากรทุกแห่ง และอปท. 3 แห่งมีการดำเนินงานอย่างต่อเนื่องให้ความสำคัญกับการพัฒนาปรับปรุงกระบวนการทำงาน ปัจจัยภายในที่มีผลต่อการมีส่วนร่วมในการคัดแยกขยะที่ต้นทาง ได้แก่ ผู้บริหาร บุคลากร งบประมาณ และกระบวนการดำเนินงาน ปัจจัยภายนอก ได้แก่ สภาพพื้นที่ ผู้นำชุมชน การมีส่วนร่วมของชุมชน และความร่วมมือจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง
เอกสารอ้างอิง
Ariyawong, P., Ekbang, N., Surin, P., Thipboonaj, A., & Chuangchoeam, N. (2023). Waste management guidelines for Lampang Provincial Administrative Organization: A case study of Pichai Town Municipality. Journal of Community Development and Life Quality, 12(1), 70–85. https://so02.tcithaijo.org/index.php/JCDLQ/article/view/264858
Centre for SDG Research and Support. (2021). Sustainable development goals. https://www.sdgmove.com/sdg-101/
Chanthaburi Provincial Statistical Office. (2023). Chanthaburi Provincial Statistical Report 2023. https://chanthaburi.nso.go.th/
Chompunth, C. (2012). Review of public participation concept in “The public participation handbook: Making better decisions through citizen involvement” in Thai Context. NIDA Journal of Environmental Management, 8(1), 123-141. https://so02.tci-thaijo.org/index.php/JEM/article/view/28091
Environmental Fund. (2017). Annual Report 2017 of the Environment Fund. https://envfund.onep.go.th /annualreportenv/
Jaisue, D., Kotarputh, R., & Kumsiriruk, N. (2017). Situation of garbage and waste management at source in community, Wapipathum District, Mahasarakham Province. Mahasarakham Hospital Journal, 14(3), 38-46. https://he02.tci-thaijo.org/index.php/MKHJ/article/view/199106
Jante, K. (2018). DIY Organic Waste Management Guide Patthawi Subdistrict Municipality. Office of the District Chief of Makham Chanthaburi Province.
Jarusombat, S. (2020). The potential of local administrative organizations in environmental managemen. King Prajadhipok’s Institute Journal, 9(1), 5–35. https://so06.tci-thaijo.org/index.php/kpi_journal/article/view/244424
Kaewla-iad, S., & Sriphongkul, N. (2020). Guidelines for the Reformation of Thai Environmental Fund. Thammasat Law Journal, 49(3), 462-491. https://so05.tci-thaijo.org/index.php/tulawjournal/issue/view/16590
Kotter, J. P. (2012). Leading change (W. Kinghirunwattana, Trans.). WeLearn. (Original work published 1996)
Mueanmart, A. (March 28, 2022). A world overwhelmed by "waste" a massive, accumulating problem that is increasingly difficult to remedy. Salika. https://www.salika.co/2022/03/28/world-of-waste-big-problem/
Paiboonrojroong, P. (2017). The Five-Year Municipal Solid Waste Management Plan for Chanthaburi Province (2015–2019). Chanthaburi Provincial Office of Natural Resources and Environment.
Phaphonngam, O., & Saiyasopon, S. (2022). The key success factors of solid waste management in Non-Wai subdistrict, Nong Wua So district, Udon thani province. Journal of Research and Development Institute, Rajabhat Maha Sarakham University, 9(2), 507-522. https://so03.tci-thaijo.org/index.php/rdirmu/article/view/256507
Phourai, P., & Samukkethum, S. (2022). Community empowerment for health promotion: a case study of the Health Community Project in the Northern Region Thai Health Promotion Foundatio. Thai Health Promotion Journal, 1(3), 307-317. https://www.thaihealth.or.th/wp-content/uploads/2022/10/Thai-Healh-promotion-Journal-1-3.pdf
Pollution Control Department. (2020). Report about Municipal Solid Waste in Thailand 2020. https://www.pcd.go.th/publication/8013/
Pollution Control Department. (2023). Report about Municipal Solid Waste in Thailand 2023. https://www.pcd.go.th/wp-content/uploads/2024/05/pcdnew-2024-05-09_07-53-50_682275.pdf
Promsen, W., Khamjainuk, P., & Maeban, A. (2021). Garbage management by people participatory method in Patan Nakrua Municipality, Mae Tha district, Lampang province. Lampang Rajabhat University Journal, 10(2), 104-114. https://so04.tci-thaijo.org/index.php/JLPRU/article/view/252972
Provincial Office of Natural Resources and Environment Chanthaburi. (2017). Evaluation Form for the Project Promoting Community Participation in Source Waste Segregation.
Rachman, I., Soesanto, Q. M. B., Khair, H., & Matsumoto, T. (2020). Participation of leaders and community in solid waste management in indonesia to reduce landfill waste load. Journal of Community Based Environmental Engineering and Management, 4(2), 75-84. https://doi.org/10.23969/jcbeem.v4i2.3348
Ratanapon, O., Laosuwan, T., & Photiwan, P. (2021). Waste Management in Urban Isan Communities: Power and People Participation. Journal of Politics and Governance, 11(3), 184-197. https://so03.tci-thaijo.org/index.php/jopag/article/view/256593
Sankum, P., & Sanphoti, N. (2022). Key success factors in solid waste management of the local government organization at Nakhon Phanom Province. UBRU Journal for Public Health Research, 11(2), 165-175. https://he02.tci-thaijo.org/index.php/ubruphjou/article/view/257942
The Chaipattana Foundation. (2024, September 26). Documentary "Steps for Victory" Episode 43: Laem Phak Bia Model, Community Waste Management Technology. [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=8u8yBx40xDo
Totong, K. (2022). The Factors Affecting Success of Waste Management in the Urban Community: A Case Study of Masjid Suvarnabhumi Community, Klongsan, Bangkok. DRIRDI Research for Community Service Journal, 8(1), 147-161. https://so02.tci-thaijo.org/index.php/DRURDI/article/view/254090
UN Environment Programme. (2024). Global Waste Management Outlook 2024. https://wedocs.unep.org/bitstream/handle/20.500.11822/44939/global_waste_management_outlook_2024.pdf?sequence=3
