ทศวรรษเพื่อการพัฒนาระบบงานวิชาการรับใช้สังคม

บทคัดย่อ

ระบบวิชาการ เป็นกิจกรรมเพื่อพัฒนาสังคมมนุษย์  กิจกรรมทางวิชาการทั้งหมดจึงควรดำเนินเพื่อให้เป็นประโยชน์ต่อสังคมมนุษย์  แต่สังคมมนุษย์ได้พัฒนาขึ้นอย่างซับซ้อน  ระบบวิชาการก็ซับซ้อนมาก  พัฒนาขึ้นโดยสังคมตะวันตกที่ครอบงำวิชาการของโลกมาเป็นเวลาหลายร้อยปี  และระบบวิชาการของไทยก็ตกอยู่ภายใต้การครอบงำนี้  ทำให้ระบบวิชาการไทยมีลักษณะค่อนไปทาง “วิชาการเพื่อวิชาการ” เชื่อมโยงกับวิชาการของโลกผ่านการตีพิมพ์ในวารสารวิชาการนานาชาติจนระบบวิชาการไทยถูกตำหนิว่าลอยตัว  ไม่รู้ร้อนรู้หนาวกับปัญหาของสังคม  และหลังจากมีกรณีความวุ่นวายเผาย่านราชประสงค์ในเดือนพฤษภาคม 2553 ก็ได้เกิดความตระหนักร่วมกันของหลายฝ่ายว่าบ้านเมืองของเรากำลังเข้าสู่วิกฤติของการแตกแยก ฝ่ายวิชาการควรได้เข้ามาร่วมรับผิดชอบกิจการบ้านเมืองอย่างจริงจัง (วิจารณ์, 2553) ผมได้เขียนบันทึกออกเผยแพร่ ในบล็อก Gotoknow  เป็นบันทึกชุด วิชาการสายรับใช้สังคมไทย จำนวนกว่า 50 บันทึก (วิจารณ์, 2553 - ปัจจุบัน)  เสนอข้อคิดเห็นในมิติต่าง ๆ เพื่อการพัฒนาวิชาการสายรับใช้สังคมไทย  เป็นกลไกให้วงการวิชาการเข้าไปใกล้ชิดกับการพัฒนากิจการบ้านเมือง

การพัฒนาวิชาการสายรับใช้สังคมนี้ ต้องพัฒนาอย่างเป็นระบบ  ให้เกิด “ระบบงานวิชาการสายรับใช้สังคม” ขึ้นคู่ขนานกับระบบวิชาการแบบที่มีอยู่แล้วซึ่งอาจเรียกว่าระบบงานวิชาการสายนานาชาติภายใต้หลักการว่า วิชาการทั้งสองสายมีความสำคัญเท่าเทียมกันและควรมีการจัดการให้เกื้อกูลซึ่งกันและกัน

ผมขอเสนอให้ประเทศไทยมีแผนยุทธศาสตร์ เพื่อพัฒนาความเข้มแข็งของระบบวิชาการสายรับใช้สังคมในแผนยุทธศาสตร์ คำนึงถึงประเด็นหลัก 6 ประเด็น ต่อไปนี้เป็นอย่างน้อยโดยที่ทั้ง 6 ประเด็น นี้เกี่ยวพันกันอย่างแยกกันไม่ออก

1. การมีทุนสนับสนุน และมีระบบการจัดการทุนวิจัยสายรับใช้สังคม


2. ระบบสร้างความเข้มแข็งของนักวิชาการสายรับใช้สังคม


3. การจัดการภายในหน่วยงานที่ทำงานวิจัยรับใช้สังคม ทั้งกิจกรรมต้นน้ำ กลางน้ำ และปลายน้ำ


4. ระบบการเผยแพร่ผลงานวิชาการรับใช้สังคม


5. ระบบการเรียนการสอนที่เชื่อมโยงกับชุมชนหรือสังคม


6. การจัดการระดับประเทศ