การศึกษาการกระจายตัวของวัดบนคาบสมุทรสทิงพระที่ปรากฏในแผนที่แสดงเขตกัลปนาวัดในสมัยอยุธยาด้วยระบบภูมิสารสนเทศ

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้เพื่อศึกษาการกระจายตัวของวัดที่ปรากฏในแผนที่กัลปนาวัดบนคาบสุมทรสทิงพระในสมัยอยุธยาที่เขียนขึ้นในช่วงปี พ.ศ. 2223-พ.ศ. 2142 ด้วยระบบกำหนดตำแหน่งบนโลก (Global Positioning System : GPS) และประมวลผลงานแผนที่ปัจจุบันด้วยโปรแกรม ArcMap เวอร์ชั่น 9.2 ผลการศึกษาสามารถระบุพิกัดได้ 62 วัดจาก 69 วัด การกระจายตัวของวัดสามารถแบ่งออกได้เป็น 3 กลุ่มคือ กลุ่มที่หนึ่ง กระจายตัวอยู่ทางตอนเหนือของคาบสมุทรสทิงพระบริเวณอำเภอหัวไทร และอำเภอเชียรใหญ่ จังหวัดนครศรีธรรมราช จำนวน 4 วัด โดยกระจายอยู่ตามแนวเทือกเขาพระบาท รอยต่ออำเภอเชียรใหญ่ และอำเภอหัวไทร จังหวัดนครศรีธรรมราช จำนวน 3 วัด และในพื้นที่ราบระหว่างเขาพระบาทกับสทิงพระ 1 วัด กลุ่มที่สอง กระจายตัวอยู่ตอนกลางของคาบสมุทรบริเวณอำเภอระโนด อำเภอสทิงพระ จังหวัดสงขลา จำนวน 56 วัด ในกลุ่มนี้เป็นเขตที่การกระจายตัวหนาแน่นมากที่สุด โดยการกระจายตัวมี 2 ลักษณะคือ กระจายตัวเป็นแนวเส้นตรงตามแนวถนนสายหลักของคาบสมุทรที่ตั้งอยู่ทางฝั่งตะวันออกใกล้กับทะเลอ่าวไทย และลักษณะที่ 2 คือ กระจายตัวตามแนวขอบทะเลสาบทางด้านตะวันตกของคาบสมุทร กลุ่มที่สามกระจายตัวอยู่ทางตอนล่างของคาบสมุทรบริเวณอำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา จำนวน 2 วัด โดยมีวัดชะแล้ ในเขตอำเภอสิงหนครอยู่ทางใต้สุด เมื่อพิจารณาจากการกระจายตัวของวัดชี้ให้เห็นว่าในสมัยอยุธยาบริเวณสทิงพระเป็นเมืองขนาดใหญ่ที่มีประชากรนับถือพุทธศาสนาอาศัยอยู่หนาแน่น มีวัดพะโคะเป็นศูนย์กลางการปกครอง ตั้งแต่เขาพระบาท อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดนครศรีธรรมราช ถึงเขตเทศบาลนครสงขลา อำเภอเมือง จังหวัดสงขลา โดยภาพรวมการกระจายตัวของวัดและชุมชนเป็นการตั้งถิ่นฐานตามแนวยาวของคาบสมุทรสทิงพระ