กลวิธีทางภาษาในการตั้งชื่อตอนข่าวของรายการ “โหนกระแส” : การวิเคราะห์เชิงวาทกรรมในบริบทวัฒนธรรมร่วมสมัย

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากลวิธีทางภาษาในการตั้งชื่อตอนข่าวของรายการ “โหนกระแส” โดยใช้กรอบแนวคิดหลังโครงสร้างนิยม วาทกรรมศึกษา และวัฒนธรรมศึกษา ข้อมูลที่ใช้ในการศึกษาคือชื่อตอนข่าวจำนวน 60 ตอน ที่ออกอากาศระหว่างเดือนมกราคม พ.ศ. 2566 ถึงเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2568 ผลการวิเคราะห์พบว่า การตั้งชื่อตอนข่าวมิใช่การสื่อสารข้อมูลอย่างเป็นกลาง หากแต่เป็นการสร้างวาทกรรมเชิงอำนาจผ่านกลวิธีทางภาษา 3 ประการ ได้แก่ 1) การใช้วาทกรรมดราม่าเพื่อกระตุ้นอารมณ์ เช่น การใช้ถ้อยคำรุนแรง คำอุทาน หรือการกล่าวเกินจริง 2) การวางคู่ตรงข้ามเพื่อชี้นำการตัดสินทางศีลธรรม เช่น เหยื่อ - ผู้กระทำ ดี - เลว หรือคนธรรมดา - ผู้มีอำนาจ และ 3) การผลิตซ้ำอุดมการณ์ทางสังคมผ่านภาพแทนที่คุ้นเคย เช่น แม่ผู้เสียสละ พลเมืองดี หรือหญิงใสซื่อ ข้อค้นพบสะท้อนให้เห็นว่าภาษาในสื่อมิได้ทำหน้าที่ถ่ายทอดความจริงเท่านั้น แต่ยังเป็นกลไกสำคัญในการจัดระเบียบความคิดของผู้ชม การศึกษานี้จึงมีคุณูปการต่อการวิพากษ์บทบาทของภาษาในพื้นที่สื่อ และสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในด้านการพัฒนาทักษะรู้เท่าทันสื่อในระดับการศึกษาและสังคมไทยร่วมสมัย